तिसरी बाल साहित्य परिशद : बाल साहित्य आनी मानसिकता खोलायेन जाणून घेवपाची एक संद - सोनिया गडकर

साहित्य म्हणल्यार विचारांचो – भावनांचो आविश्कार. साहित्यीक ह्या विचारांचो, भावनांचो आविश्कार आपल्या साहित्यांतल्यान दाखयतात. साहित्याचे तरेकवार प्रकार वेगवेगळे आकृतीबंध आसतात. तशेंच तांचें स्वरूप वेगळे आसतात. प्रौढ साहित्य (Adult Literature) हे 16 वर्सां वयल्या पिरायेचे वाचक खंयच्याय प्रकारांच्या साहित्याचो आस्वाद घेवंक शकतात. पूण बालसाहित्यांत अशें जावंक शकना. बालसाहित्यांत विंगड विंगड वयोगटा प्रमाण तरेकवार आकृतीबंधांचे निकश लावचे पडटात. 

बालसाहित्याचे बीज लोककला वा मौकीक साहित्य परंपरेंतल्यान आयिल्ले आमकां मेळटा. भुरग्यांच्या विकासा खातीर ह्या साहित्याची म्हत्वाची भुमिका आसता. आयच्या काळांत भुरग्यांची वाड रोखडीच जाता. म्हण तांच्यो आवडी-निवडी आनी गरजो पुराय करप हे आमचें कर्तव्य. ह्या धांवत्या जगांत आनी बदलपी समाजांत भुरग्यांच्यो आवडी बदलतात आनी देखून 50 वर्सां पयलीच्या भुरग्यांच्यो गरजो आनी आतांच्या भुरग्यां मदीं तुळा करप हे समा न्हय. आयच्या जगांत भुरग्यांक सपन पळोवपा खातीरची शक्त साहित्यांतल्यान दिवपाक जाय. त्या त्या काळाची गरज वळखून नव्या पद्धतीचें बाल साहित्य येवपाक जाय आनी दरेकल्या खातीर हे एक व्हड आव्हान आसतले.

रवींद्र भवन, मडगांव आनी कोंकणी भाशा मंडळान 19 आनी 20 सप्टेंबराक मडगांवां राष्ट्रीय पांवड्यावेली तिसरी बाल साहित्य परिशद घडोवन हाडली. परिशदेक सुमार 720 शिक्षक, विद्यार्थी, लेखक आनी हेर मानेस्त हाजीर आशिल्ले. 

परिशदेच्या उक्तावण सुवाळ्याक गोंय शिक्षण खात्याच्यो संचालक वंदना राव (आयएएस) मुखेल सोयरी म्हणून उपस्थीत आशिल्ली. रवींद्र भवनाचे अध्यक्ष प्रशांत नायक, उपाध्यक्ष साईश पाणंदीकार, कोंकणी भाशा मंडळाचे अध्यक्ष चेतन आचार्य, उपाध्यक्ष रत्नमाला दिवकार, रवींद्र भवनाचे वांगडी सचीव सगूण वेळीप आनी लखनवचे नामनेचे कवी नरेश सक्सेना सुवाळ्याक हाजीर आशिल्ले. 

बाल साहित्याच्या मळार देशभर चलपी वावराची म्हायती गोंयच्या शिक्षकांक आनी बाल साहित्यांक मेळची ह्या उद्देशान रवींद्र भवन बाल साहित्य परिशद घेता अशें रवींद्र भवनाचे अध्यक्ष प्रशांत नायक हांणी आपल्या येवकाराच्या उलोवपांत सांगलें. बाल साहित्य, बाल नाट्य, बाल संगीत तशेंच कथाकथन सारकिल्या म्हत्वांच्या विशयांचेर भासाभास जावची म्हूण वेगवेगळीं सत्रां दवरिल्ल्याचें तांणी सांगलें. 

कोंकणी भाशा मंडळान बाल साहित्य पुस्तकां तयार करपाचो येत्न केला. भुरग्यां मदीं वाचनाची गोडी लागची, वाचनाची चळवळ वाडची हे खातीर कोंकणी भाशा मंडळ येत्न करता. गोंयांत बाल साहित्य पुस्तकांची 10 लाख रुपया परस चड विक्री जाल्या अशें कोंकणी भाशा मंडळाचे अध्यक्ष चेतन आचार्य हांणी सांगलें.

कोंकणी भाशा मंडळान भुरग्यांक नाटक, नाच, काणयो शिकोवपा खातीर शाळांनी कार्यशाळा आयोजीत केल्यार ताका शिक्षण खातें तेंको दिवपाक तयार आसा. नाटक, नाच आनी काणयो हीं शिक्षणाचीं आंगां आसात. तांचो उपेग फकत शिक्षणा खातीरच न्हय जाल्यार विद्यार्थ्यांच्या व्यक्तीमत्व विकासा खातीर जावं येता अशें शिक्षण खात्याच्यो संचालक वंदना राव हांणी सांगलें.

भुरग्यांक मांयभाशेंतल्यान शिक्षण दिल्यार तांचो परजळीत फुडार घडोवं येता अशें बीज भाशणा वेळार नामनेचे कवी नरेश सक्सेना हांणी सांगलें. कोरिया, जपान, जर्मनी ह्या देशांनी भुरग्यांक मांयभाशेंतल्यान शिक्षण दितात. आमचो भारत देश मात हे बाबतींत खूब फाटीं आसा. खंयच्याय शब्दाचो अर्थ पयलीं येता, मागीर अक्षर येता. स म्हयन्यांच्या भुरग्यांक विचार आसता मात तांकां भाशा कळना. चार वर्सांच्या भुरग्यांक भाशा कळटा. तांचे विचार भाशेंतल्यान येतात. प्रादेशीक भाशा भुरग्यांक शिकोवपाक जाय. भाशेची सुरवात ही नाटकांतल्यान जाल्या. भुरग्यांक मांयभास समजता आनी तें समजावप मांयभाशेंल्यानूच जमता अशें तांणी मुखार उलयतना सांगलें. मांयभाशेंतल्यान विद्यार्थ्यांक शिक्षण दिवप हातुंतूच आमच्या भारत देशाचें हीत आसा. भारताक फाटल्या 72 वर्सां मदीं एकूय नोबॅल पुरस्कार मेळूंक ना, ते खातीर नरेश सक्सेना हांणी खंत उक्तायली.  

उक्तावण सुवाळ्या उपरांत, ‘भुरग्यांक वाचनाची गोडी लावंक वाचनालयां सक्रीय करप’ ह्या विशयाचेर पयलें सत्र जालें. ह्या सत्रांत नवी दिल्लीच्या द कम्युनिटी लायब्ररी प्रॉजॅक्टाच्या अभ्यासक्रमाची सहसंचालक प्राची ग्रोवर, राजस्थानाचे नामनेचे लेखक कमल शर्मा आनी गोंयचे नामनेचे लेखक तशेंच राज्य शिक्षण संस्थेचे आदले संचालक, का. बा. मराठे हे मार्गदर्शक म्हणून उपस्थीत आशिल्ले. 

आयचीं भुरगीं पुस्तकां कित्याक वाचनात हो दरेकल्यान स्वताक प्रस्न करपाक जाय अशें प्राची ग्रोवर हांणी ह्या सत्रांत उलयतना सांगलें. भुरग्यांक काणयो आयकुपाक आनी सांगपाक आवडटा. पूण तांकां वाचपाक आवडना. हे खातीर तांकां आकर्शीत करपी काणयो वाचपाक दिवपाक जाय. शिक्षकांनी वा पालकांनी भुरग्यांक तांचो आवडटो विशय वाचपाक मेकळीक दिवपाक जाय. तांचे सदचे जिणेंत तांकां दर दिसा एक पुस्तक वाचपाची संवय लावपाक जाय. ज्या वेळार वाचनालयांत वचून भुरगीं पुस्तकां चाळटात तेन्ना तांचेर कसलींच बंधनां घालूंक फावना. तांच्या मनांत पुस्तक पिंजतलें, शेणटलें, बी असो भंय घालूंक जायना. ज्या वाचनालयांत पिंदिल्ली वा पिड्ड्यार जाल्लीं पुस्तकां चड दिसतात तेंच वाचनालय बरें चलता अशें मत तांणी मांडले. 

वाचनालयाचीं पुस्तकां भुरगीं वाचतलीं जाल्यार वाचनालय तांचे आवडीचें करपाक जाय. भुरग्यांक सुरवातीक काणयो वाचपाक दिवचे परस शिक्षकांनी वा पालकांनी तातूंतल्यो काणयो सांगपाक जाय. जाल्यारूच तीं भुरगीं पुस्तक वाचपाक फुडें सरतलीं अशें कमल शर्मा हांणी सांगलें. आवयभाशेंतल्यान भुरग्यांक शिक्षण दिवपाचें काम सरकारान केला पूण आपले आवय बोलयेंतल्यानूय हें शिक्षण दिवप गरजेचें थारता. चित्रां भुरग्यांक आकर्शीत करतात. साहित्यकारान बाल साहित्य रचतना आपल्या पुस्तकांत चित्रांचो आसपाव करपाक जाय. भुरग्यांचें लक्ष ओडून घेवपाक दर वाचनालयांत भुरग्यांनी सांगिल्ल्यो आपकाणयो बरोवप आनी त्यो चित्रांच्या आदारान वणटीक लावच्यो. अशें केल्यार वाचनालयाची पुस्तकांच न्हय, जाल्यार वणटीय साहित्य प्रदर्शीत करतल्यो अशें शर्मा हांणी आपल्या उलोवपांत सांगलें. 

दर वाठारांतलें वाचनालय सक्रीय करपाक जाय. भुरग्यांच्या वाचनाचेर भर दिवपाक जाय. भुरग्यांनी पुस्तकां वाचपा खातीर दर शाळेंत आनी दर वाठारांतल्या वाचनालयांनी उपक्रम राबोवचे अशें का. बा. मराठे हांणी सांगलें. जशें गांवांत देवूळ आसता तशें आमच्या घरांतूय देवारो आसता. ते भशेन गांवांत वाचनालय आसा जाल्यार घरांतूय वाचनमंदीर आसपाक जाय अशें मराठे हांणी मुखार उलयतना म्हणलें.

दुसरें सत्र ‘कथाकथन आनी बाल साहित्यांतले नवे कल’ ह्या विशयाचेर जालो. दिल्ली विद्यापिठाच्या गार्गी म्हाविद्यालयांतली सहाय्यक प्राध्यापक आनी नामनेची कथाकार डॉ. प्राची कालरा हांणी मार्गदर्शन केलें. शिक्षकांनी भुरग्यांक काणयांतल्यान कशें शिकोवप हाचेर बरीच म्हायती दिली. काणी सोंपले उपरांत आमी भुरग्यांक एक तर प्रस्न विचारतात वा तातूंतल्यान कितें बोध मेळ्ळो हें तांकां सोदपाक लायता. अशें केल्ल्यान काणयेंतली मजा शेणटा अशें मत तांणी मांडलें. भुरग्यांक भुतां, मरण अश्या तरेच्या विशयांचेर लेगीत काणयो सांगच्यो. ह्यो गजाली वास्तवीक जिणेंत तांच्या कानार पडत आसता. काणयांतल्यान त्यो सांगिल्ल्यान तांकां त्यो हाताळपाक चड मदत जावं येता अशें तांणी सांगलें. तशेंच काणयो कश्यो बरोवच्यो, भुरग्यां मदीं काणयांची आवड कशी तयार करप हे संबंदान डॉ. प्राची कालरा हांणी मार्गदर्शन केलें आनी विशयाक धरून वेगवेगळ्या प्रकारांच्यो काणयो सादर केल्यो. 

पयल्या दिसाचें निमणें सत्र बाल साहित्य सादरीकरणाचेर आशिल्लें. ह्या सत्रांत नामनेचे बालसाहित्यीक सुशील शुक्ल (भोपाळ), बालसाहित्यीक प्रभात (राजस्थान), डॉ. प्राची कालरा (नवी दिल्ली), प्राची ग्रोवर (नवी दिल्ली), गोंयच्यो बालसाहित्यीक मीना काकोडकार आनी नयना आडारकार हांणी काणयो आनी कविता सादर केल्यो. वेगवेगळ्यो काणयो तशेंच कविता सादर करून तांणी बर्‍या बाल साहित्याची मेजवानी उपस्थितांक दिली. 

दुसर्‍या दिसाचें पयलें सत्र ‘बालसाहित्य कशें आसचें?’ ह्या विशयाचेर जालें. सत्राक भोपाळचे नामनेचे कवी, बाल साहित्यीक सुशील शुक्ल आनी नामनेचे कवी आनी बाल साहित्यीक प्रभात मार्गदर्शक म्हणून लाबिल्ले. 

बालसाहित्यांत उतरांची निवड करतना, सरळ अर्थ सांगपी आनी सादीं सोंपीं उतरां वापरपाक जाय. भुरग्यांक ती वाचपाक, याद करपाक जड लागपाक जायना. खंयचोय मनीस कसलेंय काम करपाक आपले मुखार एक मोख दवरता वा मर्यादा पळोवन तें काम करपाचें काय ना तें चिंतता पूण साहित्य हें एक अशें माध्यम जाका मर्यादा नासता अशें प्रभात हांणी सांगलें. बालसाहित्य रचपा वेळार लेखकान आपलें भुरगें मन नदरे मुखार हाडूंक जाय. तातूंतले विशय भुरग्यांचे पिरायेचेर लक्ष दवरून बरोवपाक जाय. कठीण विशय बाल साहित्यांत घेतल्यार भुरग्यांक ते समजुपाक आडखळ निर्माण जातली. तांकां मेकळ्या मळबांतलीं, संस्कारांचे, जनावरांचे, बी अशे हेर कांय विशय लागतात ते दिवचे अशें बालसाहित्यकार प्रभात हांणी मार्गदर्शन करतना सांगलें.                  

कांय साहित्य अशें आसा जें फिल्मांनी वा चित्रांनी आयल्यार तांकां न्याय मेळना. कारण साहित्यांत एका उतराक, वा वाक्याक एका परस चड अर्थ आसतात जे फिल्मांत वा चित्रांत दाखोवंक मेळना अशें सुशील शुक्ल हांणी सांगलें. सुशील शुक्ल हांणी उत्कृश्ट बाल साहित्याच्यो कांय काणयो आनी कविता वाचून दाखयल्यो. काणयांक वा कवितां खातीर चित्र काडटना चित्रकारा मुखार जायतीं आव्हानां आसतात अशें तांणी सांगलें.  

‘बालनाट्य कित्याक म्हत्वाचें?’ ह्या दुसर्‍या सत्राक नवी दिल्लीच्या अनंत थिएटरचे संस्थेचे संस्थापक डॉ. आशिश घोश, पुणेच्या द इंटरनॅशनल असोसिएशन ऑफ आर्ट्स एण्ड रिसर्च हे संस्थेचे संस्थापक संचालक विद्यानिधी वनारसे आनी गोंयचे नामनेचे लेखक कविंद्र फळदेसाय मार्गदर्शक म्हणून उपस्थीत आशिल्ले. सत्राचें सुत्रसंचालन ब्रिजेश शेट देसाय हांणी केलें. 

बाल नाट्यांत संकल्पना आनी तंत्र, पद्दती कश्यो आसपाक जाय हांचे विशीं आशिष घोष हांणी आपलें उलोवप केलें. भुरग्यांक नाटक करपाक वा आंगाचो हावभाव करपाक शिकचें पडना. तांच्या आंगांतूच हो गूण आसता. भुरग्यांक कल्पनेच्या जगांत धाडटले जाल्यार तांकां बरे तरेन नाटकाचो अर्थ वा जो विशय आसा तो तांकां समजावपाक जाय. जाल्यारूच तो भुरगो आपली कलाकृती ताका समजल्ल्या विशयांतल्यान बरे तरेन मांडूंक शकता अशें तांणी सांगलें. भुरग्यांक आपलीं मतां वा मनांतलें व्यक्त करपाक नाटक हें एक बरें माध्यम थारता. नाटकाक वेगळेवेगळे प्रकार आसात. ह्या प्रकारांनी खुबश्यो नव्यो गजाली शिकपाक मेळटात. भुरगें प्रशिक्षीत अभिनेते नासता ते नॅच्युरल एक्टर. तांकां सारकें मार्गदर्शन करप म्हत्वाचें. देखून भुरग्यांचे पिरायेचेर निर्माण जावपी विशय आनी तांचे मानसीकतायेंत बसपी विशय घेतल्यार त्या विशयाक बरो न्याय मेळटलो अशें मार्गदर्शन करतना डॉ. घोश हांणी सांगलें. 

भुरग्यांक नाटक शिकयतले जाल्यार तांचे भितरली कल्पनाशक्त वाडोवपाक जाय अशें मत विद्यानिधी वनारसे हांणी मांडलें. तांकां काणयो वाचपाक लावपाक जाय. काल्पनीक जगांत भुरग्यांचो प्रवेश आसपाक जाय. चिंतनशक्त वाडयतले जाल्यार वाचना बगर पर्याय ना. भुरग्यांनी वाचन केल्यार तांकां तांचे बुद्दीक आनीक धार दिवपाक मेळटली. नाटक हें भुरग्यांक तांचें भुरगेपण जगपाक मजत करता. तांकां संवाद कशें सादचे हाची गरज पडना. तांकां अर्थ समजुपाक कळपाक जाय. भुरग्यांक घेवन नाटक सादर करपाक दोन म्हत्वाच्यो गजाली लागतात. पयली ‘Activity’ करपाक आनी दुसरी ‘Performance’ करपाक. दरेकलो म्हत्वाचो आसता अशें वनारसे हांणी मुखार उलयतना सांगलें.

आमचे सदचे जिणेंत दर एके गजाली भितर नाटकाचें बीज आसता अशें कविंद्र फळदेसाय हांणी आपल्या उलोवपांत सांगलें. दरेकल्या पात्राची आपलीच एक तरा आसता. देखीक शिक्षक. जेन्ना तो शिकोवपा खातीर वर्गांत वता तेन्ना तो भुरग्यां सामकार शिक्षकाची भुमिका आपणायता; हेर कडेन ताची भुमिका वेगळी आसता. वर्गांत भुरग्यांचें लक्ष केंद्रीत करपाक शिक्षक विशयाक धरून नाट्यरुपांत देखी दिवन शिकयता तेन्ना ह्या प्रकारांतल्यान भुरग्यांक बरें समजता. भुरग्यांक वाटकुळा भायर चिंतपाची मेकळीक आसपाक जाय. ताका आपलो प्रस्न सोडोवपाक स्वातंत्र्य आसपाक जाय. शिक्षणाची आवड नाशिल्लो भुरगो नाटका वटेन घुंवता तेन्ना नाटक ह्या माध्यमांतल्यान वाचन, चिंतन, मनन करपाचें बीं ताच्या काळजांत रुजता. देखून, नाटकांतल्यान शिक्षणा वटेन घुंवपाक सोंपें जाता. खंयचीय गजाल शिकोवचे परस तांकां नाटकी रुपांतल्यान दाखयली जाल्यार ती लक्षांत उरता अशें तांणी आपणें अणभविल्ल्या गजालींतल्यान सांगलें.

‘बाल संगीत आनी गितां’ ह्या निमाण्या सत्राक मार्गदर्शक म्हणून नामनेच्यो गायक, संगीतकार आनी मुंबयचे कलांगण संस्थेच्यो संस्थापक वर्षा भावे तशेंच गोंयचे गीतकार, संगीतकार आनी गायक साईश पाणंदीकार उपस्थीत आशिल्ले. ह्या सत्राचें सुत्रसंचालन गौतमी हेदे बांबोळकार हांणी केलें. 

वर्षा भावे हांणी चारश्यां वयर बालगितां रचून, तांकां चाल लावन तीं ध्वनीमुद्रीत केल्यांत. तांणी आपल्या आज मेरेनच्या प्रवासांतले अणभव ह्या सत्रांत व्यक्त केले. भुरगे पिरायेची मस्ती, घर-घर खेळ, जनावरांचो आवाज अश्यो तांकां आवडट्यो गजाली आनी तांची सदची उतरावळ वापरून गितां रचपाचो प्रयोग करपाक जाय अशें तांणी ह्या वेळार उलयतना सांगलें. भुरग्यांक सुरवातीक शास्त्रीय संगीत शिकपाक घाल्यार तीं बेजारतात. पूण भुरगेपणा सावन तांकां बडबडगितां वा बालगितां शिकयलीं जाल्यार तांचे मदीं संगीत शिकपाची आवड निर्माण जातली अशें तांणी सांगलें. भुरग्यांक वेगवेगळ्या भाशांतलीं गितां गावपाक दिलीं जाल्यार तांचें गिन्यान आनी शब्दभांडार वाडटा. संगीत भुरग्यांक शिकयलें जाल्यार तांच्या आंगांत आशिल्लो राग, भिरांत, लज अश्या तरांचे अवगूण फाटीं पडून तांचे भितर आशिल्ल्यो हेर कला फुडें हाडपाक मजत करता. देखून संगीत ह्या माध्यमांतल्यान दर एक भुरगो घडटा अशेंय तांणी ह्या वेळार सांगलें.

संगीत रचतना मुळावे सूर हे आमच्या लोकवेदांतल्यान घेवपाक जाय. ते हेर कडेन सोदचे परस आमकां आमचे मांयभाशेंत आशिल्ले मेळटात अशें साईश पाणंदीकार हांणी सांगलें. म्हणल्यार, आमच्या सदच्या उलोवपांत बोलीभाशेंतूय सूर आसतात. इंग्लीश भास आमच्या भारतीय भाशांतले सूर काबार करता. भारतीय भाशेंत जे तरेचे सूर आसात ते इंग्लीश भाशेंत मेळनात. आमच्या बोलीभाशांतलें सूर बालगितांनी आयल्यार ह्या गितांक खरो न्याय मेळटलो अशें पाणंदीकार हांणी सांगलें. आमचीं लोकगितां जीं आज आमकां मेळ्ळ्यात तींच गितां आमी फुडले पिळगेक दिवपाक जाय. अशें केल्यार आमी आमच्या लोकवेदांतल्या गितांचो सांबाळ करतले. खर्‍या अर्थान तीच आमची जिणे पुंजी फुडल्या पिळग्यां मेरेन पावोवपाक जाय अशें सांगतना तांणी शाणी मस्ती सिडींत केल्ल्या वेगवेगळ्या प्रयोगांच्यो देखी तांणी दिल्यो.

तिसरे बाल साहित्य परिशदेच्या समारोप सुवाळ्याक कोंकणी भाशा मंडळाचे अध्यक्ष चेतन आचार्य, उपाध्यक्ष रत्नमाला दिवकार, रवींद्र भवनाचे अध्यक्ष प्रशांत नायक, उपाध्यक्ष साईश पाणंदीकार, रवींद्र भवनाचे वांगडी सचीव सगूण वेळीप उपस्थीत आशिल्ले. ह्यावेळार कोंकणी भाशा मंडळान शिक्षकां खातीर आयोजीत केल्ल्या बाल साहित्य लेखन सर्तीचो निकाल जाहीर केलो. 

दोन दिसांचे बाल साहित्य परिशदेच्या फाटभुंयेर पुस्तकांचें प्रदर्शन आयोजीत केल्लें. कोंकणी भाशा मंडळ, अभिनव क्रियेशन्स, राजहंस ह्या प्रकाशन संस्थांनी कोंकणी, मराठी, हिंदी आनी इंग्लीश पुस्तकां प्रदर्शन आनी विक्री खातीर दवरिल्लीं. 

मडगांवां जाल्ल्या परिशदेंतल्यान आमकां शिक्षकांक तशेंच उपस्थीत आशिल्ल्या पालकांक आनी विद्यार्थ्यांक बालसाहित्या विशीं चड खोलायेन जाणून घेवपाची संद मेळ्ळी. भुरग्यांच्या मानसशास्त्रांचे नदरेंतल्यान तांच्या गिन्यानांत भर घालपा विशीं विद्वानांनी कांय सुचोवण्यो केल्यो. आयज भुरग्यां मदीं वाचनाची सवय वाडोवपाची आनी विकसीत करपाची गरज आसा. हे करतले जाल्यार आयच्या काळांत भुरग्यांक आवडपी अशें वाचन साहित्य विकसीत करपाक जाय. तशेंच बालसाहित्याचो नियमीतपणान वर्गांत वापर करप म्हत्वाचे. बालसाहित्याचो उगम जातलो जाल्यार वेगवेगळ्यो कार्यशाळा, परिशद, परिसंवाद, संमेलनां घडोवपाक जाय. ह्या माध्यमांतल्यान बालसाहित्याचे नवें प्रकार, पद्धती जाणून घेवन नवें साहित्य निर्माण करपाक जाय. ल्हानपणा सावन वाचनाचे संस्कार भुरग्यांच्या मनांत रुजयलें जाल्यार ताचें व्यक्तीमत्व बरे जावंक पावता. देखून भुरग्यांक ल्हान पिरायेचेर तांकां वेगवेगळ्या काणयांचीं पुस्तकां, नाटकुली, बालगितांचीं पुस्तकां, गिन्यानाच्या पुस्तकांची वळख करप गरजेचे अशें म्हाका दिसता. ही बालसाहित्य परिशद फकत म्हाकाच न्हय जाल्यार हाजीर आशिल्ल्या सगळ्यांक फायदेशीर थारल्या.

सोनिया गडकार

कुडचडें, गोंय.