जिणेंत उपाट आनंदाचे कांय खीण येतात जाल्यार कांय उपाट दुख्खाचे. म्हज्या जिणेंत उपाट आनंदाचे खीण साबार आयले. पूण उपाट दुख्खाचो खीण येवंक एकावन्न वर्सांचो काळ उलगवचो पडलो.
एक मे दिसा रातच्या साडे इकरांक पुर्णाचो फोन आयलो. ‘भाई, नित्याक जिवाक बरें दिसना. बेगीन ताच्या घरा पाव. हांवय पावतां’. म्हजें घर नित्याल्या घराकडच्यान दोन ते तीन मिणटांच्या अंतराचेर. त्या दिसा तागेर पावता मेरेनचीं तीं तितलीं मिणटां जिवितांतले सगल्यांत आकांताचे खीण घेवन आयिल्लीं. नित्याक खर आताक आयिल्लो आनी तो जमनीर कोसळिल्लो. आमी पाव मेरेन ताचो शेजारी अँथनी आनी ताच्या घरच्यांनी ताका शुद्दीर हाडपाचे सगले यत्न केल्ले. थोड्याच वेळा भितर हॉस्पिसियो हॉस्पिटलांतय आमी ताका एडमीट केल्लो. ‘भिवपाची गरज ना. ही इज ओके’ अशें दोतोर भायर येवन सांगतलो म्हणपाची हांव, पुर्णा, प्रशांत, चेतन, रुपा, नित्याची घरकान्न दिपा सगलींच चिंतेस्त जावन वाट पळयतालीं. पूण ताचे बदला दोतोरान भायर येवन ‘सॉरी, ही इज नो मोर’ म्हूण सांगलें आनी कांय खीण सगलो संवसारच थारिल्ले वरी आमकां जालें. मळब कोसळून पडटा असो भास जालो.
नित्याची आनी म्हजी इश्टागत तीन दसकांची. राजभास आंदोलना उपरांत कांय प्रमाणांत मरगळ आयिल्ल्या कोंकणी चळवळींत निकतीच नवी पिळगी भितर येवंक लागिल्ली. कोंकणी भाशा मंडळाच्या पाख्या खाला राजू नायक, श्रीधर कामत, प्रशांत नायक, पुर्णानंद च्यारी, संदेश प्रभुदेसाय अशे तरणाटे फुडारी गोंयभरच्या विद्यार्थी आनी तरण्या पिरायेच्या वावुरप्यांक कोंकणी चळवळींत सक्रीय करपाचो वावर करताले. कोंकणीच्या प्रत्यक्ष चळवळीचो आमी त्या वेळार वांटो जाले. नकळत आमची इश्टागत जाली जी फुडाराक आमी एकामेकां बगर भौशीक जीण वा कोंकणी चळवळ चिंतूंकच शकनात इतली घट्ट जाली. वैयक्तीक जिणेंत तर सख्ख्या भावा इतलेच आमी एकामेकांक मानूंक लागले.
कोंकणी परिशदो, संमेलनां, युवा महोत्सव मागीर तीं खंयय आयोजीत जावं आमी वांगडा गेले नात, एका कुडींत रावले नात अशे केन्नाच जालें ना. खंयच्याय कार्यावळीक म्हाका ताचो आनी ताका म्हजो सांगात लागतालोच. म्हज्या जिवितांतलें केदेंय गुपीत हांवें ताका सांगचें, केन्नाय कोणाच्याय विशीं कितेंय वायट दिसलें जाल्यार ताचे कडेन उलोवन मन हलकें करचें आनी केदेंय व्हड संकट आयल्यार खात्रीन तकली ताच्या भुजांर दवरची अशी ही इश्टागत. केन्नाय कामाचो चड ताण पडलो जाल्यार तातूंतल्यान भायर सरतगीच आमी दोनय परिवार दोन चार दिसां खातीर भोंवपाक वच्चें. सगलें विसरून चार दीस मनसोक्त भोंवचें आनी सगलो मानसीक आनी शारिरीक ताण विसरायेर घालचो!
रवीन्द्र केळेकार ज्ञानमंदीरच्या मुख्याध्यापक पदाची जापसालदारकी हांवें ताच्याच धिरार तर स्विकारिल्ली. ताणेंच म्हाका पयली त्या पदा खातीर भाशा मंडळाचे वतीन ऑफर दिल्ली. चेतन, प्रशांत आनी तूं ह्या तिगांनी म्हाका निवृत्ती मेरेन म्हजे सांगातान रावतले म्हूण सांगचें जाल्यारच हांव तुवें दिल्ली ऑफर स्विकारतां म्हूण ताका हांवें सांगिल्लें. स्कुलाच्या यशाचो ताका व्हड अभिमान! ‘आमची शाळा खंयच्यान खंय पावली न्हय’ म्हूण ताणें अभिमानान मिरोवचें!
सुरवेच्या काळांत आमी पुर्णानंदाच्या फुडारपणा खाला गोवा हितराखण मंच स्थापन केल्लो. गोंय आनी गोंयकारपणाचो मुद्दो घेवन आमी साबार आंदोलनां केलीं. आंदोलनाचो भाग म्हूण खंयच्याय कार्यालयांत वचून थंय बोवाळ घालपाक नित्याक निखालय भंय दिस नाशिल्लो. गोंय विधानसभेचें अधिवेशन चालू आसतना राजभास कायदो चालीक लागचो म्हूण थंय पत्रकां उडोवपाचें धाडस पिरायेच्या फकत विसाव्या वर्सा करपी निर्भीड सेनानी तो!
कोंकणी भाशा मंडळ आनी तो शिकयतालो तें कुंकळ्ळेचें सी. ई. एस्. म्हाविद्यालय म्हणल्यार ताचीं श्रद्धास्थानां. आपले विद्यार्थी म्हणल्यार ताका व्हडली लक्तुबाय. तीं ताका आपलीं धाकलीं भावंडां कशीं! तांकां कर्नाटक, केरळांत लेगीत संमेलनांक आपल्या खर्चान व्हरून हाडप ताणें! ‘हो म्हजो कोंकणी चळवळींतलो इन्वेस्टमेंट. हींच भुरगीं फाल्यां कोंकणी चळवळीक मेळटलीं’ अशें ताणें विस्वासान सांगचें. आनी खऱ्यांनीच आयज ताचे साबार विद्यार्थी आमकां कोंकणी चळवळींत वावुरतना दिश्टी पडटात. ताणें कुंकळ्ळे, केपें वाठारांत साबार युवा पंगड घडयले, तांकां गरजेचें मार्गदर्शन करून वावराक लायले. कोंकणी चळवळींत हिंदू- ख्रिस्तांव, रोमी- नागरी, बामण- भोवजन असले कसलेच वाद आसचे न्हय अशे सदांच ताका दिस! ते खातीर तो प्रामाणीकपणान वावरय करतालो.
एखाद्रो मनीस एकदां ताच्या संपर्कांत येतालो तो सदां खातीर ताचोच जातालो. ताचे कोल्हापुरचे इश्ट विश्वास, भाऊ, सरपंच हे ताका कितले मानताले हें आमी इश्टांनी प्रत्यक्ष अणभवलां. मुंबय सावन कोची मेरेनच्या कोंकणी चळवळींतले फुडारी आनी वावुरपी हांचो तो लागींचो इश्ट. गोंयांत तर ताचे इश्ट नात असो वाठार नाशिल्लो आनी अशे मळ नाशिल्लें. ‘आमी कोंकणी चळवळींत आयले तेन्ना आमकां आमच्या जाणटेल्यांनी उर्बा दिली, वाट दाखयली देखून आमी हांगा पावले. आतां नव्या दमाच्या तरणाट्यांक उर्बा दिवपाचें काम आमचें’ अशें सदांच ताणें म्हणचें! ताच्या ह्याच वृत्तीक लागून युवा महोत्सवाच्या माटवांत आयिल्ले पंदरा सोळा वर्सांचे तरणाटे रोखडीच ताचे लागीं येताले, ताचेच जाताले.
ताचें व्यक्तिमत्व अश्टतासी आशिल्लें. पूण मूळचो पिंड वावुरप्याचो! तो एक बरो आयोजक, कुशल संघटक, प्रभावी वक्तो, सृजनशील कवी, लेखक. ‘आमी बरोवंक लागिल्ले जाल्यार आमकांय घडये लेखनाचे पुरस्कार बी मेळूं येताले न्ही रे’ अशें ताणें विनोदान म्हणचें. पूण ताणें केन्नाच कसल्याच पुरस्कारांची, पदांची, तोखणायेची अपेक्षा धरली ना. इश्ट आनी विद्यार्थ्यांच्या काळजांत आशिल्ली सुवातच आपल्याक मेळिल्ले खरे पुरस्कार अशे तो मानतालो. ‘आमी पयशे व्हडले जोडले ना आसत, पूण आमी इश्ट खूब जोडले न्हय रे’ अशें ताणें अभिमानान म्हणचें. आनी खरेंच व्हडले व्हडले दोतोर, वेवसायीक, धंदेकार, आदवोगाद, लेखक ताचे खास इश्ट आशिल्ले. ताच्या मरणाची खबर कळून जेश्ट गितकार गुलजारजीन ताका आर्गां ओंपपी संदेश भाई मावज्याक धाडलो हाचे वेल्यान एक- दोनदांच संपर्कांत आयिल्ल्या येद्या व्हड लोकांच्या लेगीत काळजांत तो कसो उरतालो ताची गवाय मेळटली.
आपलो घराबो ताका सामको प्रिय. आपलीं भावंडां, आपली घरकान्न, तिचे कुळारचीं हांच्यो खबरो सांगताना ताची तान भूक न्हिवताली. तांचे कडेन उलयतना ताणें आमच्यो इश्टांच्यो खबरो सांगच्यो. इश्ट परिवारय ताचो तितलोच जिवाभावाचो.
तो जसो म्हजो इश्ट तसोच म्हज्या पुताचो- अनीशाचोय इश्ट. ‘तुवें मरे अनीशा सारखें जावंक जाय’ अशें ताणें सदांच आपल्या पुताक आर्याक सांगचें. भुरगीं म्हणल्यार ताचीं भोव आवडीचीं. आपलो पूत आर्य म्हणल्यार तर ताचो जीव. घरकान्न दिपा हिच्या हुशारकायेचो ताका भोव अभिमान. तिची तोखणाय करतना ताका उतरां उणीं पडटालीं. तिचें वकिलीचें खाजगी कार्यालय सजयतना तर ताणें घेतिल्ली बारीकसाण आनी कल्पकता तोखणायेची.
ताका सपनां पळोवंक आवडटालीं. ‘आमी दोगांनीय एक घर बांदपाचें. मदीं एक समान वणत. पूण तेर्रासार वणत काडप ना. थंय आमी सांजवेळां खबरांक बसप. इश्टांक आपोवन कवी संमेलनां, चर्चासत्रां घडोवन हाडप’ अशें ताणें सदांच सांगचें. ताका डॉक्टरेट मेळोवपाची आशिल्ली. ते खातीर ताची ह्या वर्सा निवडय जाल्ली. चार वर्सांनी आपल्याक डॉक्टरेट मेळटली आनी मागीर नोकरेंत बडटी हें चिंतून तो खोशी जातालो. हांवें ताका फकांडांनीच 'डॉक्टर नित्या' म्हूण पाचारचें आनी ताणें मनांतल्यान खोशी जावचें अशे हालीं कितलेशेच खेपे घडलां.
ताची म्हूण स्वताची एक उतरावळ आशिल्ली. ते उतरावळीचो रचणार तोच! देखीक, कितेंय आयोजीत करपाचें आसल्यार ताणें म्हणचें ‘फार करया’, कोणेय बरें कसलेंय सादरीकरण केलें जाल्यार ताचो अभिप्राय आसचो ‘क्लासा क्लास’, कोणेय ताका कितेंय काम सांगलें जाल्यार ‘हय रे पुता, करया तुजें काम’, एखाद्री बसका सोपून घरा वचपाचो वेळ जातालो तेन्ना ‘चला, आमी गेल्ले भशेन करया न्ही’ अशें ताणें म्हणचें.
ताच्या मोबायलाचेर इश्टांचे नंबर लेगीत खेरीतपणान तो सांठोवन दवरतालो. देखीक म्हजो नंबर ताच्या मोबायलाचेर ताणें ‘भाईजान’ म्हूण सेव केल्लो. आपल्या घरा ताणें आपल्या सगल्या इश्टांचे फोटो घालून एक कॉलाज केल्ली फ्रेम वणटीर लायिल्ली. सगल्यांत पयली म्हजो फोटो! हांवें ताका एक दीस विचारलें, ‘आरे नित्यामामा, ह्या फ्रेमींत इतले व्हडले व्हडले लोक आसतना तुवें म्हजो फोटो कित्याक पयली घाला?’ ताची जाप, ‘म्हज्या फ्रेमींतली दरेक व्यक्ती ही म्हजे खातीर व्हडच. पूण ती वळेरी तुजे कडच्यान सुरवात जाता’.
फोटोग्राफी हो ताचो छंद. फोटो खातीर फ्रेमींत माडा इतलें प्रभावी आनीक कांयच ना अशें ताचें म्हणणें. ताणें काडिल्ल्या दायज घरांच्या फोटवांचें एक पुस्तक एका नावाजत्या प्रकाशन संस्थेन उजवाजाक हाडलां. पिसोळ्यांचे फोटो काडून तांची म्हायती पुंजावप हो हालीं ताका लागिल्लो फोटोग्राफींतलो नवो छंद. ते खातीर ताणें रानांनी भोंवचें!
मडगांवां रावत्या घरा फाटल्यान ल्हानश्याच सुवातेंत ताणें पोरसूं तयार केल्लें. तातूंत विंगड तरांचीं फूलझाडां, फळांचीं झाडां, म्हशिंग, केळी रोंवन तो ताची खासा मशागत करतालो. केळीं, म्हसगांच्यो सांगो मागीर झेतान इश्टांगेर आनी सोयऱ्यांगेर पावोवप आनी ताणें आनंदी जावप!
मनीस कितलो जगलो हाका म्हत्व ना पूण तो कसो जगलो हें म्हत्वाचें अशें मानतात. मनश्याच्या जिणेची लांबाय कितली आशिल्ली हाचे परस ताचे जिणेची रुंदाय कितली आशिल्ली हें मोलादीक समजतात. पूण अशे आसलें जाल्यारय सत्तेचाळीस ही कोणाच्याच निर्वाणाची पिराय जावंक शकना.
नित्यामामा, मरण हें एकच अटळ सत्य. पूण तें अशे वेदनादायी आसचें न्हय. तुजो वावर तशेंच तुज्यो मोगाळ आनी म्होंवाळ यादी जिणेच्या निमण्या खिणा मेरेन आमी जपतले आनी तुज्या सपनांतली कोंकणी चळवळ मुखार व्हरतले हें तुका उतर! तीच तुका खरीं आर्गां!!
अनंत अग्नी
मडगांव, गोंय.
No comments:
Post a Comment