ऑनलायन शिक्षण : वांवाक चुकल्यार गांवाक चुकतलें – हृषिकेश कदम

दर दिसा 10,000 नवे कोरोना दुयेंती भारतांत सांपडटात. अश्या वेळार भुरग्यांक घेवन शिक्षण वेवस्था चालू दवरप खुबूच कठीण. आदले वरी वर्ग घेवप अशक्यच. मोबायल आनी इंटरनॅट कांय म्हयन्यां पयलीं भुरग्यां खातीर घातक अशे सिद्ध करपी पालक आनी शिक्षक आयज ऑनलाय शिक्षणा बगर पर्याय ना अशी भास उलयतात. शिक्षण खातें आनी उच्च शिक्षण खातें नवीन नवीन प्रयोग करीत आसात. गुगल मिट सारक्या ॲपाचेर शिक्षकांचें प्रशिक्षण सोंपला आनी कांय शिक्षकांनी शिकोवपाक पसून सुरवात केल्या.

          फाटलीं दोन-तीन सप्तकां दरेक शिक्षक आनी खात्यांतले कर्मचारी लोकां कडल्यान वेगवेगळ्यो सुचोवण्यो आयकतात. पेपरार वाचतात, पालकांच्यो कागाळी आयकतात. कोण म्हणटा इंटरनॅट ना, कोण म्हणटा रेंज ना, कोण म्हणटा परवडना, शिक्षक म्हणटात शिकोवपाक जमना. अश्या तरांचे प्रस्न आनी ताचेर काडिल्ले सरकाराचे उपाय चालूच आसात. आनी दर प्रस्नाक पर्यायी जाप सोदपाक फेसबुकार तज्ञ आनी सुजाण अशे सिद्ध करपाक 15 लाख गोंयकारांची कमिटी तयार आसा.

          त्या सगळ्या बोवाळांत कितें बरें घडटलें अशे दिशिल्लें. पूण फाटलीं कितलीं वर्सां आमची शिक्षण पद्दत शिक्षकांक आनी पालकांक आवडटा आनी सोयीची जाता तशीच आसा. आनी आतां ऑनलायन मोडांत शिफ्ट जातनाय तीच चूक आमी परत करतात अशें म्हाका दिसता.

          शिक्षक, विद्यार्थी आनी अभ्यासक्रम ह्यो शिक्षणांतल्यो तीन म्हत्वाच्यो गजाली. कांय संस्था वा शिक्षक स्वता जावन शिकोवपाची पद्दत अशी सुदारची आनी ह्या तिनूय गजालींचो सांगड कसो घालचो हाचेर अभ्यास करताले आनी थोडी कडेन बदल दिसून येताले.

          आतां ऑनलायन मोडांतलें शिक्षण चालू जाता. त्या वेळार असल्या मुलभूत गजालीं विशीं विचार जाला अशें म्हाका दिसना. कारण हीं तत्वां सामकीं बेझीक. आमचे कडेन आयज शिक्षक आसात, विद्यार्थी आसात आनी अभ्यासक्रमय आसा. पूण शिकोवपाची पद्दत? तीच कदीम काळांतली. कांय प्रस्न उप्रासतात ते अशे.

1.   प्लॅटफॉर्म – शिकोवपाक खंयचें ॲप बरें, हें सरकारी यंत्रणेन सांगलें की तें दोळे धांपून वापरपाचें. ताचेर रिसर्च करपाची एका शिक्षकाची तयारी ना. तेंच ॲप समजून घेवपाक रड. वयल्यान तें समजून जाता मेरेन ॲपांत येवपी बदल adaptability – अजिबात नाशिल्ल्यान ability चेर बोट वचप सभावीक. शिकोवचें पयलीं स्वता शिकचें पडटा हो संदर्भ इतिहासजमा जाला. एखादें ॲप शिकोवपाक कितलें सोंपें जातलें हेंच चिंतचे परस, त्या ॲपाचेर आपल्याक शिकपाक मात येतलें कांय कितें हाचो कोणूच विचान करनात. Google meet, हें मिटींग घेवपाचें ॲप ताचेर आमी classes घेतात. Google classroom हें class घेवपाचें ॲप, तें आमकां कठीण दिसता. एका तेंपार शाळा निवळ दिसपाक दर वर्सा पेण्ट मारताले तशेंच हें, खंयचें ॲप भुरग्यांक आवडटलें आनी खंय शिकपाक मजा येतली हें सोदून काडात.

2.   Content creation – क्लासींत वचून बडबडून शिकोवप सोंपें कारण मुखार तुमकां इन्स्टण्ट फिडबॅक मेळटा. संदर्भ समजलो काय ना हें तेन्नाच तपासून पळोवपाक मेळटा. तीच शिकोवपाची पद्दत ऑनलायन क्लासरूम करून वापरप सामकें चुकीचें. एक वर बडबडपाचें बंद करून ऑनलायन content creation चेर भर दियात. तुमचें शिकोवप, व्हिडियो, पावरपॉयंट, एनिमेशन, चित्रां ह्यो गजाली भरून उडयात. तातूंत पाठ वा विशय जितो करपाचे यत्न करात.

3.   Attention span – ऑनलायन प्लॅटफॉर्माचेर भुरग्यांची वा जाणट्यांची लक्ष दिवपाची शक्त फकत आठ मिणटांची. इतल्या उण्या वेळाचो attention span आसा त्या माध्यमाचेर आमी एक वर उलोवप? वर्गांत उलयतना कोण लक्ष दिना ताका हांसोवन, तापोवन विशय मातसो बदलून लक्ष ओडपाक जाता. ऑनलायन हें करप शक्य ना. फकत आठ मिणटांचो व्हिडियो तयार करात आनी संदर्भ शिकोवपाचो प्रयत्न करात. आठ मिणटां खूब उणी अशे दिसूं येता. पूण भुरगीं यू-ट्यूबाचेर पांच मिणटां craft पळयतात. ते पांच मिणटांनी craft, विज्ञानाचे concept सगळे शिकोवन जाता. दूरदर्शनाचेर ज्ञान चॅनल लागतालो ते पद्दतीन शिकोवपाचो यत्न केल्यार भुरग्यां खातीर शिकप उमेदीचें जातलें.

4.   Education material – खरें म्हणल्यार आमचीं पुस्तकां हीं reference पुस्तकां आनी ह्या पुस्तकांनी शिकून आमी फुडें आनीक वाचन आनी सोद लावचो असो उद्देश. पूण तीच reference पुस्तकां आतां पाठ्यपुस्तकां जाल्यांत आनी तो पाठ करपाक सगळेच गुल्ल आसात. निदान ऑनलायन मोडाचेर shift जातना पुस्तकांचो मूळ उद्देश कितें हें जाणून content तयार करचो. नाजाल्यार परत तीच चूक जातली. सगळो content हो शिक्षक oriented आसा तो स्टुडंट oriented करपाक कसलीच मजत जावची ना.

5.   Revision न्हय revisit – फाटीं सगळें शिकून जाले उपरांत शिक्षक revision घेताले आनी हो प्रकार भुरग्यांक विसरिल्ल्यो गजाली परत याद करपाक फायद्याचे जाताले. पूण ऑनलायन मोडाचेर हो revision प्रकार हाडप सामके चुकीचे. वयर सांगिल्ले वरी आठ मिणटांचे व्हिडियो केले आनी ते यू-ट्यूब सारक्या माध्यमांचेर दवरले जाल्यार भुरग्यांक जाय त्या वेळार ते revisit करपाक जाता. इतलेंच न्हय तर दुसरे शाळेच्या शिक्षकांचें आयकून शिकपाक जाता. पूण हें करपाक व्हिडियो तयार करचे पडटले. लायव्ह क्लासीस उपेगाच्यो जावच्यो नात.

6.   Receiver’s data – शिक्षक पांच वरां शिकयता हें सगळेच जाणात. पूण लायव्ह एक वराची क्लास 1 जीबी सुमार डेटा सोंपयता. 2 जीबी डेटा परस चड डेटा भारतांत खंयचीच कंपनी दिना. शिक्षकांच्या एका वराच्या लॅक्चराच्या बोवाळांत फक्त दोनूच लॅक्चरां भुरगीं आयकुपाक शकतलीं. उरिल्ले तीन? हाचो हिशेब कोण दितलो?

7.   Adaptability – टॅक्नॉलॉजी बदल्ली जाल्यार ती नवी टॅक्नॉलॉजी आपणावपाक विद्यार्थी सुसज्ज आसात पूण शिक्षक गोंदळ तळें म्हणून एखादो ॲप (Zoom, Google meet, Google classroom, Microsoft classroom) घेवचे परस भुरगीं खंय आसात थंय वच्चें. आयज सगळींच भुरगीं Facebook आनी यू-ट्यूब वापरतात. Normal scroll करतना लेगीत तांकां शाळेचे तास दिसपाक जाय आनी ह्या प्लॅटफॉर्माचेर व्हिडियो अपलोडींग फुकट. एखादो ॲप थारायलो आनी वरांचीं वरां जर ताचेर बडीमार जालो जाल्यार शाळेंत येवपाक जसो भुरगो वाजेता तसोच ह्या ॲपाचो ताका वाज येतलो. शाळेंत वचना जाल्यार विचारपाक आवय-बापूय आसताले. आतां तांकां कळचें लेगीत ना.

8.   व्हिडियो केले जाल्यार ज्या भुरग्यां कडेन नॅटवर्क ना थंय मेरेन शाळेच्यान वा कॉलेजीच्यान पेनड्रायव्हान घालून दिवपाक जाता.

Playway method शिकोवपाक वापरपाक आमी स्वता ती enjoy करची पडटली. पूण शिक्षकांनी जर आतां बेजारून काम केलें जाल्यार आमी आतां वांवाक चुकतले पूण फुडली फिळगी मात गांवाक चुकतली हें 100 टक्के खरें.

हृषिकेश कदम

मडगांव, गोंय.