म्हजो पूत अनीश आठवी यत्तेंत आशिल्लो तेन्नाची गजाल. पांच वर्सां आदली. एक दीस तो स्कुलांतल्यान घरा आयलो तोच चणचणत. ताच्या स्कुलांतल्या मुतारेंत लायिल्लो हारसो कोणा तरी एका नावाडग्या भुरग्यान फोडिल्लो. ते खातीर ख्यास्त म्हूण ताच्या शिक्षकांनी दरेका भुरग्याक शंभर रुपया हाडपाक सांगिल्ले. “पप्पा, हांवें काय हारसो फोडलो ना. हांवें शंभर रुपया कित्याक दिवप? दुसऱ्याच्या चुकीची ख्यास्त हांवें कित्याक भोगप? एकल्यान केल्ले चुकीची ख्यास्त सगल्यांक कित्याक?” अशें ताचें म्हणणें आशिल्लें. ताच्या वयाचो विचार केल्यार तें सारकें आशिल्लें. पूण हांवें ताका विचारलें, “तूं तुज्या शाळेचे विंगड विंगड सर्तींनी प्रतिनिधित्व करता मरे? जेन्ना तुका इनामां फावो जातात तेन्ना तुजे शिक्षक प्रार्थनेच्या वेळार तें इनाम सगल्यां मुखार जाहीर करतात. मागीर कितें जाता?”. ताणें जाप दिली, “सगल्यांक भोव आनंद जाता आनी ते जोरान ताळयो मारतात.” हाचेर हांवें ताका विचारलें, “हय मरे, तशें जाल्यार म्हाका सांग, इनाम तर तुका एकल्याक मेळटा. मागीर ते खातीर हेर सगल्यांनी ताळयो कित्याक मारप?” म्हजो तीर जाय थंयच लागिल्लो. ताणें जाप दिली, “समजलें पप्पा. म्हाका इनाम मेळटा ते खोशयेंत जर सगले वांटेकार जातात आनी म्हाका ताळयो मारून परबीं भेटयतात जाल्यार तांच्या चुकांतय वांटेकार जावप हें म्हजें कर्तव्य.”
विद्यार्थ्यांक तांच्या संस्कारांनी घडटे पिरायेर शाळेंतल्यानच संघ भावना म्हणल्यार कितें तें पालक आनी शिक्षकांनी शिकोवंक जाय. एकसंघ रावन एकामेकांवेलें केदेंय संकट पयसावं येता हाची तांकां जाणीव करून दिवंक जाय. एकामेकांच्या बऱ्या-वायट कर्तुबाची जापसालदारकी एक संघ म्हूण संगल्यांनी घेवपाक जाय ही वृत्ती तांचे भितर पालक आनी शिक्षकांनी रुजोवपाक जाय.
आदल्या काळार एकत्रीत कुटुंब वेवस्थेक लागून एकाच घरांत साबार भुरगीं आसतालीं. जाणटीं सगल्या भुरग्यांचेर समान मोग करतालीं. कोण भुरगो कोणाचो हें लेगीत केन्ना केन्ना जाणट्यांक सट्ट करून लक्षांत येनाशिल्लें. तशे तरेचो आपल्या कुटुंबांत आपल्या बाबतींत घडिल्लो एक विनोदी किस्सो आमचे आदले मुख्यमंत्री स्मृतीशेष मनोहरभाई पर्रिकार केन्ना केन्नाय सांगताले. सांगपाचो मुद्दो असो की घरांतच भुरग्यां मदीं एकामेकां विशींच्या लागणुकेची जाणीव जाताली. शेजारचे भुरगे इश्टच न्हय तर सख्ख्या भावा परस लागींचे आसताले.
काळ बदल्लो. गांव आशिल्ले ते सुवातेर शारां आयलीं. घरांचे सुवातेर फ्लॅट आयले. फ्लॅटांत रावतले कडेन भुरगीं बंदखणींत पडिल्ले वरी एकोडीं उरूंक लागलीं. भोवतेक फ्लॅटांनी आवय-बापूय दोगांय नोकरेक आनी भुरगीं घरांत वा सांबाळ घरांनी.
अश्या वेळार इश्ट वा वांगडी हांचे विशींची लागणूक वा संवेदना तयार करपाची जापसालदारकी पालकांची आनी शिक्षकांची. पूण भोवतेक पालकांक स्वताकच एकमुळी जीण जगपाक आवडटा. हांव बरो आनी म्हजें घर बरें! हांव कोणागेर वच्चों ना, कोणाक म्हगेर आपोवचों ना!! अशे पालक भुरग्यांचेर कसले संस्कार करतले? फ्लॅटाचें दार तर सदां सर्वकाळ बंद. मागीर भुरग्यांची संवेदनाय फ्लॅट! अशीं हीं भुरगीं आनी पांजऱ्यांत बंद करून दवरिल्लीं सुकणीं हातूंत फरक तो कसलो?
आपलो इश्ट शाळेंत गैरहजर रावता तेन्ना ताका चुकिल्लो अभ्यास, शिक्षकांनी ताच्या गैरहजेरींत दिल्ले नोट्स ताका समजावन सांगपी भुरगे हांव पळयतां तेन्ना म्हाका तांची लक्तुबाय दिसता. पूण केन्ना केन्ना शिक्षकांनी सांगून लेगीत एखाद्रो भुरगो दुसऱ्या भुरग्याक मजत करपाक अनमनता तेन्ना ताची म्हाका काकुळट दिसता. काकुळट अशे खातीर की ताका घरच्यान तशी शिकवण दिल्ली आसता. आनी देखून मनांत आसून लेगीत घरच्यांच्या भंयान तो आपले लागणुकेक पाळो दिवंक फाटीं सरता.
कोणा कडेन इश्टागत करची आनी कोणा कडेन करची न्हय हे खातीर नेमांची एक वळेरी लेगीत पालक आपल्या भुरग्यांक करून दितात. आपल्या भुरग्याचो इश्ट वा इश्टीण आपल्याच समाजीक वा अर्थीक स्तराची आसची हो एक नेम तातूंत खात्रीन आसता. आपल्या परस उण्या अर्थीक वा समाजीक कुटुंबांतलो भुरगो आपल्या भुरग्याची वाट लायतलो असो फटीचो समज साबार पालकांनी करून घेतिल्लो आसता.
कृष्ण आनी सुदाम्याच्या अप्रूप इश्टागतीची काणी पालक आपल्या भुरग्यांक बरी वर्णन करून सांगतात. पूण आपलो भुरगो कृष्ण जावचो अशें चिंतपी हेच पालक ताका जाणीवपूर्वक सुदाम्या पासून पयस दवरतात.
शिक्षण म्हणल्यार निखटें पुस्तकी गिन्यान न्हय. प्रत्यक्ष अणभवांनी भरिल्लें गिन्यान म्हत्वाचें. वस्तुनिश्ट फाटभुंयेक धरून मेळिल्ले अणभव म्हत्वाचे. तेच मनशाक गिरेस्त करतात. तशी गिरेस्तकाय सहजपणान येतली जाल्यार इश्ट म्हत्वाचे. सगल्या तरांचे आनी स्तरांचे इश्ट. विविधांगी गुणांनी भरिल्ल्या इश्टांचो संग्रह आसचो. इश्टागत करपाक कसलोच पुर्वग्रह आसचो न्हय. आनी एकदां इश्टागत केली म्हणटगीच जिणेच्या निमण्या खिणा मेरेन ताका कसलीच वेर वच्ची न्हय.
जिणेच्या विंगड विंगड थरांर आमकां इश्ट मेळत रावतात. काळाच्या ओघांत कांय कारणांक लागून एखाद्या इश्टा कडेन आशिल्ले संबंद उणे जातात. संबंद उणे जाले तरी इश्टागतीची खरसाण उणी जावंक फावना.
जाका इश्ट आसता तो भुरगो सदांच सुखी- समाधानी अशें सिद्ध जालां. आत्महत्ये सारके निर्णय घेता त्या भुरग्याक आपलें मन मेकळें करपा योग्य इश्ट नासतात अशें संशोधनान सिद्ध जालां.
देखूनच भुरग्यांक इश्टागतीचें मोल दाखोवन दिवया. संघ भावनेचें तत्व तांचे मदीं रुजोवया. एक संघ जावन एकामेकांच्या बऱ्या-वायटाचे भागिदार जावंक शिकोवया.
अनंत अग्नी
मडगांव, गोंय
No comments:
Post a Comment