‘म्हादयच्या राजकारणांत शाळेच्या भुरग्यांक?’ असो प्रस्न हालींच एका इश्टान मोबायलाचेर मेसेज धाडून केलो. फाटभूंय आशिल्ली कोंकणी भाशा मंडळाच्या रवीन्द्र केळेकार ज्ञानमंदीरान ह्या वर्सा वर्सुकी स्नेह सुवाळ्याक दोनश्यां परस चड विद्यार्थ्यांक घेवन ‘म्हादय, आमची आवय’ ह्या विशयाचेर सादर केल्ल्या लोकनाट्याची.
हांव चिंतूंक लागलों. म्हादय हो खऱ्यानीच निखटो राजकीय प्रस्न व्हय? ताका कसलोच समाजीक, संस्कृतीक, पर्यावरणीय संदर्भ ना? आनी कांय खिणा खातीर तो निखटो राजकीय प्रस्न अशे धरल्यारय भुरग्यांक म्हत्वाच्या राजकीय प्रस्नां संदर्भांत जागरूक करप हें शाळेचें कर्तव्य न्हय?
आयच्या भुरग्यांक समाजीक, संस्कृतीक प्रस्नांचें कांयच पडून वचूंक ना अशें म्हणपी हेच सभागे! भुरग्यां मदीं समाजीक लागणूक तयार कोणे करपाची तर? घरा कडेन पालकांनी, शाळेंत शिक्षकांनी आनी सरभोंवतणी समाजांतल्या जागरूक नागरिकांनी न्हय?
‘मार्ग’ हे संस्थेन गोंयभरच्या कांय शाळांनी नागरीक क्लबांची स्थापना केल्या. जेश्ट सुटके झुजारी गुरुनाथबाब केळेकार हांच्या संकल्पनेंतल्यान आयिल्ली आनी जैतवंत जाल्ली ही संकल्पना. भुरग्यांनी समाजांत वावुरतना घेवपाची जतनाय, तांची समाजीक लागणूक, भौशीक मळावेलीं कर्तव्यां आदी तत्वांची रुजवण योग्य पिरायेर करपाचो ह्या क्लबांचो हावेस. ह्या क्लबांतल्या भुरग्यां मदीं वर्सभरांत जाल्लो गुणात्मक बदल पळयत जाल्यार तीं स्वता तर एक जापसालदार नागरीक म्हूण घडटातच, वांगडाच आपल्या पालकांकय कांय म्हत्वाच्या गजालीं विशीं जागरूक करतात म्हणपाचें दिसून आयलां.
आयज आपल्या भुरग्यांचे विशीं चिंततना पालकांचें चड लक्ष आसता तें तांकां पडटल्या परिक्षेंतल्या गुणांचेर. ते खातीर तांचेर तांच्यानी पेलूं येना इतलो दबाव, वांगडच्यां कडेन गरजे भायली तुलना आनी तांचेर लादिल्ल्यो स्वताच्यो अमर्याद अपेक्षा. हें सगलें साध्य करपा खातीर मागीर अतिरिक्त शिकवणी वर्ग. ह्या सगल्यांतल्यान भुरगीं एकांगी विचार करपाक लागतात. समाजाकडची तांची नाळ तुट्टा. तीं एकमुळीं जातात. केन्ना केन्ना घरच्यां विशींच्योय तांच्यो संवेदना शेणपाक लागतात.
आनी देखूनच पालक, शिक्षक आनी समाजांतल्या जापसालदार घटकांनी तांकां संवेदनशील करपा खातीर यत्न करूंक जाय. मडगांवां सोनसड्यावेल्या कोयराचो प्रस्न सरभोंवतणी आशिल्ल्या शाळांक भोव त्रासांचो जाला. थंयच्या कोयराक उजो लागपाचे प्रसंग घडटात तेन्ना लागींच्यो शाळा बेगीन लेगीत सोडच्यो पडटात. भुरग्यांक शाळा कित्याक बेगीन सोडल्या असो प्रस्न करीत जाल्यार तांकां ताची कल्पना वा विशयाची दाहकता खबर आसताच अशें ना. अश्या वेळार तांकां ह्या समस्येची जाणीव करून दिवप ही तांच्या फुडारा कडेन निगडीत घटकांची जापसादारकी न्हय? अशे थळावे प्रस्न दरेका वाठारांत आसतले. त्या प्रस्नांचेर भुरग्यां मदीं चर्चात्मक सत्रां घडोवन हाडल्यार तांच्या मनांत विचारांची आनी ते वरवीं आपल्यापरीन कृतीची प्रक्रिया तरी सुरू जातली.
‘म्हादय आमची आवय’ ह्या नाट्यांत काणकोणा म्हादयक तेंको दिवपा खातीर एक बसका चलिल्ल्याचो देखाव आशिल्लो. थंय हाजीर आशिल्ल्यां मदलो एकलो भाशण करतल्याक विचारता, ‘म्हादय सुकली म्हूण आमकां काणकोणकारांक कितें लुकसाण आसा? आमकां कित्याक लागता तो प्रस्न?’ हाचेर तो भाशण करपी ताका विचारता, ‘आमच्या काणकोणांत 2009 वर्सा आकांताचो हुंवार आयिल्लो मरे? कितलींशींच घरां मातयेभरवण जाल्लीं. तीं कांय दिसां भितर परतीं उबीं जालीं. तेन्ना आयिल्ले मरे पुराय गोंयचे लोक आमच्या आदाराक?’ अश्या संवादांतल्यान सबंद संवसारांतल्या मनीसजाती विशीं आपली लागणूक आसा म्हणपाची भावना भुरग्यां मदीं तयार जाता.
धर्म, प्रांत, वाठार हांच्यो फास्क्यो तोडून सगली मनीसजात एक. संवसारांतल्या कोणाचेरय, खंयंय, कसलेंय आनी केदेंय संकट येवं ताचे विशीं दरेकल्याच्यो संवेदनां जागूंक जाय. आनी तेखातीर तनान आनी मनान घडटे पिरायेचेर तांचेर तशे संस्कार आमी करपाक जाय. आमी जाणटे लोक समाजीक, संस्कृतीक तशेंच पर्यावरण आदीं कडेन निगडीत प्रस्नांक राजकीय स्वरूप दितले. मागीर भुरग्यांक जर अश्या प्रस्नां संबंदी जागरूक करपाचो कोणेय यत्न केलो जाल्यार ताका खेपतले.
माशें-काणकोणां आंगले उच्च माध्यमीक विद्यालयाच्या इनामां वांटपा सुवाळ्याक मानाचो सोयरो ह्या नात्यान उपस्थीत आदलो विद्यार्थी आनी आयज बँकेंत वेवस्थापक पदार वावुरतल्या हर्षद प्रभुदेसाय ह्या तरनाट्यान ‘आमी संकटांक वेंगांवंक शिकूंक जाय’ अशें आपल्या उलोवपांत म्हणलें. बावीस-तेवीस वर्सांचो हो तरणाटो. हे पिरायेर कोणे रुजयलें ताचे मदीं इतलें मोलादीक तत्व गिन्यान. माशें गांवचो समाजीक लागणूक मानपी समाज, निराकार- आंगले सारखीं विद्यालयां जंय भुरग्यांच्या निखटे बुद्धीक विकासाचेच नदरेन न्हय तर पुराय व्यक्तिमत्व घडोवपाचे नदरेन यत्न जातात त्या वातावरणांत अशे तरनाटे सहजपणान घडटात. शाळेंत शिकतना घडये जाणवचें ना पूण त्या वेळार रुजयिल्लीं तीं मुल्यां मुखावेले जिणेंत खेरीतपणान प्रभाव दाखयतातच!
आनी देखूनच म्हादयचो प्रस्न हो राजकीय प्रस्न अशें दिसपी त्या म्हज्या इश्टाचो म्हाका राग येना. ताची काळकूट दिसता. कारण म्हादय सारखो प्रस्न राजकारणाचे पलतडीं वचून पळोवपची वृत्ती ताचे मदीं घडटे पिरायेर कोणे तयारच केली ना.
ग्रेटा थनबर्ग ही स्विडीश चली फकत सोळा वर्सांचे पिरायेचेर संयुक्त राष्ट्र संघाच्या हवामान कृती शिखर परिशदेंत जागतीक तापमान वाडीचेर संवसारांतल्या शेंकड्यांनी बुदवंताच्या मुखार प्रभावी पणान आपले विचार मांडटा. युसूफ मलाला ही पाकिस्तानी चली भुरगेपणांतच आपल्या समाजाक पिडपी विशयांक संवसारीक पांवड्यार व्हरता. हीं आनी अशीं कितलींशींच भुरगीं समाजीक, संस्कृतीक, पर्यावरण आदी विशयांचेर आपल्या लागणुकेन संवसाराची नदर ओडून घेतात म्हणपाच्यो साबार देखी आसात.
महात्मा गांधीनी म्हणिल्लें, ‘शिकिल्ल्या भारतियांच्या फातरा काळजाचें म्हाका दुख्ख जाता’. आमी आमच्या भुरग्यांक फातरा काळजाचीं न्हय, फुलांच्या काळजांची करया.
अनंत अग्नी
मडगांव, गोंय.
No comments:
Post a Comment