मायेस्त शिक्षक आनी अर्दकुटो विद्यार्थी - मुकेश थळी

          गोंयच्या एका गांवांत एक कुस्तीवीर गडो रावतालो. कुस्ती खेळपाक खूब हुशार. आदीं ताणें तीन खेपे संवसारीक वस्तादपण मेळयल्लें. आतां तो जाणटो जाल्लो. पूण म्हातारो न्हय. कांय उदेंत्या कुस्ती गड्यांक शिकोवपाक ताचे वर्ग चलताले.

          त्याच गांवांत लागींच एका साकवार एक वाळेस आनी टणटणमारी भुरगो सदांच येवन बसतालो. मस्तो आनी बेकार. हाचीं फकांडां कर, ताची मस्करी कर. जाणटेल्यांनी ताका सांगलें, तुजो कित्याकूच उपेग ना. एक कर. त्या म्हान कुस्तीवीरा कडल्यान कुस्तीचे धडे शीक. बर्‍याक पावतलो. शिकून घे. बाकिच्यांक तरी शिकोवपाक आदार जातलो. जाणटेल्यांनी ताका त्या कुस्तीवीरा सरीं व्हेलो.कुस्तीवीरान ताका नियाळ्ळो आनी काकुळटेक येवन ताचो विद्यार्थी म्हूण स्विकार केलो.

          दुसर्‍या दिसाच्यान त्या भुरग्याचे धडे सुरू जाले. खूब खूब पासिंयेंसान शिक्षक ताका शिकयतालो. जाका कसलीच रीत, चाल, संस्कृती नाशिल्ली ताका ताणें वागपाकूय शिकयलें. खूब कश्ट घेतले शिक्षकान. गरज पडटा तेन्ना ताका येतिश्ट तापयलो. उजरायलो. पूण तोखणायेक पात्र आसा आनी प्रगती मुखार वता तेन्ना ताका काळजासरीं धरून ताची अपुरबाय केली. माया दिली. तो भुरगो तरबेज जालो. फिशाल जालो. शिक्षकाची तांकूच तेदी. तालुको पांवड्यार पयलो आयलो आनी रोखडोच शिक्षकाच्या आशिर्वादान राज्य वस्ताद जालो. त्याच वर्सा राष्ट्रीय वस्ताद जालो. विदेशांत गेलो. गुरूची ताकद केदी? मळबायेदी. ताचे खासा शिकवणेन आनी कानमंत्रा वरवीं ताणें संवसारीक वस्तादपण मेळयलें. घे. साकवार आलम पेडड्यार बसपी हें प्रकरण तीन वर्सां भितर संवसारीक कुस्ती वस्ताद. हें पिसांट वल्लेंत धरना आनी सुपांत धरना. जाणें पळेलेंना धेरकेल, ताणें पळेलें कालूं, तें खंयच्या मडकेंत घालूं?  अशें ताचें जालें.यशाचें एक आसता. तें पचोवपाक कळपाक जाय. नाजाल्यार मनीसपणूच वता.वस्तादपणाचो करंड घेवन तो गोंयांत परतलो. सदचे भशेन गुरूक पांयां पडलो. गुरून पळेलें, हाचे तकलेक नशा चडपाक लागल्या. केदेय वस्ताद जावं रे शाण्या, पूण आमी जिणे परस व्हडले केन्नाच जावंक शकना रे पोरा, असो उपदेश कुस्तीवीरान आपल्या प्रेमळ विद्यार्थ्याक केलो. गुरून शिश्याचे पांय जमनीर हाडले.सादेपणाची शिकवण दिली. ताचें उंचा पांवड्याचें कुस्ती शिकप सुरू आशिल्लें. गुरू ताका तरेकतरांचे डावपेंच, ब्लॉक आनी हेर युक्त्यो शिकयतालो. परत फुडल्या वर्सा ताणें शिक्षकाच्या आशिर्वादान संवसारीक वस्तादपण मेळयलें. तो आनंदान बेभान जालो. शिक्षकान ताचो हर्शवायू सांबाळ्ळो. ताका थीर केलो. नमळाय जपपाचो आदेश दिलो. फुड inलीं कांय वर्सां एकार एक ताणें संवसारीक वस्तादपण मेळयलें. सेगीत चार खेपे.

          हाचे तकलेक इतलें मारलें की हो मुळांच विसरलो. अर्दकुटो, कानपोकळो. लोकांनी हाचे कान भरले – तुजो गुरू आतां मेरेनचो सगळ्यांत म्हान जगज्जेतो म्हूण कुस्तीच्या इतिहासांत नामनेक पावला. पळे, ताणें तिनूच खेपे, तुवें चार खेपे संवसारीक वस्तादपण मेळयलें. तूं ताच्या परस व्हड. हें तुवें सिध्द केलांच. आतां जगा खातीर एकूच कर. ताकाच आव्हान दी. जावं दी सोक्षमोक्ष. जुगलबंदी. हरय ताका आनी आतां मेरेनचो एकमेवाद्वितीय कुस्ती वस्ताद म्हूण तुजें नांव इतिहासांत कोरांतून उडय...

          हो ना म्हणटा, ते फाटीक लागल्यात. हाची द्विधा मनस्थिती. एक मन सांगता, ताणें तुका मनीस केलो. दुसरें सांगता, तुज्यांतूच गूण आशिल्ले. करतां करतां हें सवंग आव्हान दिवपाक तयार जालें. कोणाक? ज्या गुरून हाका कुस्तीचे धडे शिकयले ताकाच. घोशणा बी जाजमलो99

मळार आकांत लोक जमलो. एक जाणटो आदलो संवसारीक वस्ताद आनी दुसरो ताचो हो विद्यार्थी. आयचो वस्ताद. गुरूक हरोवपा खातीर ह्या पिसांटान बरोच सराव केल्लो. गुरून कांयच केलेंना. तो शांत आशिल्लो. सुरवात जाली. पिल्लूक जाली. विद्यार्थी मुखार सरलो आनी गुरूच्या पोटाक घट धरून ताणें गुरूनूच शिकयल्ले डावपेंच लडोवपाक सुरवात केली. लोकांक दिसलें, जाणटेपणा कडेन झुकूंक लागिल्लो गुरू तरनाट्याच्या शक्ती कडेन रोखडोच लकतलो आनी फाट तेंकयतलो. गुरून तोल गेल्ले भशेन नाटक केलें. गुरूच्या समर्थकांचीं तोंडां पडलीं. शिश्य चडायेच्या दुसर्‍या पांवड्यार वता आसतनाच गुरून जादू केल्ले भशेन पांयांची पागडी घालून ताका उखल्लो आनी 🎂विजेचे चपळायेन फूटबॉल बी हवेंत उंच शेंवटुचो तसो कीक मारिल्ले वरी उफेत भिरकावन मारलो. प्रेक्षक थक्क. उंच गेलो आनी एका तळपार घॉ करून फाट तेंकोवन आदळ्ळो. आपटलो. दोळ्या कडेन कोंक जावन रगत व्हांवक लागलें. हरलो. सगळे लोक अजाप. तटास. शांतपणान गुरू ताचे सरीं चलत गेलो.

          माथ्यार पोशेत वासपूस करूंक लागलो – चड लागूंक ना मरे नालायका?

तोंड घेवन वयल्यान तो विचारता तरी कसो पळेयात.

सर, तुवें म्हाका ही असली कीक आनी हो डावपेंच शिकयलोच ना मरे.

गुरून आवाज चडोवन सांगलें –

म्हजे कडेन असले शेंकड्यांनी डावपेंच आसात शाण्या. तूं केन्नाय असलीं अवचिन्नपणां करतलो हें जाणा आशिल्लों हांव. तूं कानपोकळो, तूं अर्दकुटो हें हांव बेस बरें जाणा. हाचे परस कडक तांकीचो डावपेंच आपणायल्यार तूं शेंवटून त्या व्हडल्या तळपार आपटून मरपाचो. कळ्ळें?

मागीर तशें कित्याक केलेंना सर?  अबुध्द पिसाय तरिकूय तोंड घेवन विचारता.

“आयक कित्याक तें. तुका हांवें विद्यार्थी म्हूण आपणायला. म्हजे कडेन आयिल्लो तो पयलो दीस केन्नाच विसरूं नाका. तुका मद मारूं. हांवें तुका सदांच प्रेम दिलां. शुध्द माया. त्या नात्याक लागून म्हाका त्रास जावंक फावना म्हूण तुजेर कडक कीक मारलिना. कळ्ळें?

शिक्षक, गुरू खंयचे पातळेचेर उफेतात हें तुजे सारक्या अर्दकुट्यांक समजुपाक जल्म घेवचे पडटले. माज, मस्ती करूं नाका. विश्वास, प्रेम ह्या नात्याक बादा हाडल्यार कुमकायतलो. लक्षांत घे. विद्यार्थी शिक्षका परस केन्नाच मुखार वचूंक शकना. आनी आयक. फाल्यांच्यान यो शिकपाक. तुका पांचवे खेपे संवसारीक वस्ताद करतलों.” गुरून प्रेमान ताका वेंगायलो!

 

मुकेश थळी

 

मुलाखतः ॲड उदय भेंब्रे

मुलाखतः ॲड. उदय भेंब्रे

मुलाखतकारः अन्वेषा सिंगबाळ

(गोंय सरकाराच्या राजभास संचालनालयान 6 जुलयाक ॲड. उदय भेंब्रे हांकां भाशा पुरस्कार योजने खाला कोंकणी भाशे खातीर पुरस्कार जाहीर केलो. मात भेंब्रे हांणी तो पुरस्कार न्हयकारलो. ते फांटभुंयेर तांचे कडेन संवाद सादपाचो हो यत्न.)

प्रस्नः उदयबाब तुमी राजभास संचालनालयान जाहीर केल्लो पुरस्कार न्हयकारलो. ताच्या फाटलें कारण कितें?

जापः हाची फांटभूंय तात्वीक. 2011 वर्सा गोंय सरकारान गोंयांतल्या कांय मुळाव्या शाळांक तांचें माध्यम इंग्लीशींत बदलपाची परवानगी दिवन तांकां अनुदान दिवपाचें थारायलें. त्या वेळार निशेध म्हणून हांवें म्हाका गोंय सरकारान दिल्ले दोन पुरस्कार परत केलें तशेंच सगळ्या सरकारी समिती वेल्यान राजिनामो दिलों. ते उपरांत आयज मेरेन परिस्थिती बदलूंक ना. मागीर आयिल्ल्या सरकारांनीय शिक्षणीक धोरण तशेंच मुखार व्हेलां. कांय किरकोळ बदल सोडले जाल्यार हें धोरण आनीक वायट केलां. प्रादेशीक भाशेंतल्या शिक्षण घेवंक प्रोत्साहन दिवंक जे 400 रुपया कोंकणी अनुदानीत शाळांतल्या विद्यार्थ्यांक मेळटाले तेय ह्या सरकारान बंद केल्यात. हो विश्वासघात. म्हणटकर हांवें पुरस्कार स्विकारपाचो प्रस्नूच येना. पुरस्कार जाहीर करचे पयलीं म्हाका विचारले ना. मात विचारिल्लें जाल्यार म्हजी जाप तीच आसपाची.

प्रःआयज मेरेन सरकाराचें राजभाशे विशीं धोरण कशें आसा अशें तुमकां दिसता?

जाः हे बाबतींत हांव थोडोसो फाटीं वतां. कोंकणी आनी सरकार ह्या नात्याचे आमी तीन कालावधी करूं येतात. पयलो 17 वर्सांचो काळ म्हणल्यार सरळ कोंकणी विरोधी. ह्या वेळार कोंकणी खातीर तेन्नाच्या महाराष्ट्रवादी गोमंतक पक्षान कांयच केले ना. केंद्र सरकारान कोंकणी शाळा सुरू कर म्हणून सांगलें उपरांत लेगीत सरकारान टाळाटाळ केली. उपरांत शाळा सुरू केल्यो पूण पाठ्यपुस्तकां तयार केलीं नात. निमाणे कोंकणी भाशा मंडळान कोंकणी पाठ्यपुस्तकां तयार करून ती रीण काडून छापलीं. कोंकणी भाशेचो प्रस्न साहित्य अकादेमी कडेन गेलो तेन्ना गोंय सरकारान तांकां बरयलें, कोंकणी राजभास जाली जाल्यार गोंयांत रगताचे पाट व्हांवतले, जे सरळ फट आशिल्लें.

ते उपरांत 1980 वर्सा प्रतापसिंग राणेचेंकाँग्रेस सरकार आयलें. पूण राणे तेच एम.जी.च्या परंपरेंतल्यान आयिल्लो. हो काळ अनास्थेचो. म्हणल्यार कोंकणीक विरोध ना पूण कांय करपय ना. ह्या काळांत गोवा कोंकणी अकादेमी जाली. हें सगळें झगडून मेळयलां. ते उपरांत 1987 वर्सा, खर आंदोलना उपरांत कोंकणी राजभास कायदो पास जालो. आनी ते उपरांत कोंकणी भाशेचो सॅल (विभाग) स्थापन जालो जो उपरांत खातें आनी मागीर संचालनालय जालो. त्या वेळार आनीक कांयच व्हडलेशें घडूंक ना. फकत बसका जाल्यो आनी शेंकड्यांनी सुचोवण्यो नोंद जाल्यो मात काम कांयच जालें ना.

हो कायदो थोडो फार चालीक लागलो तो 2009 वर्साच्या दिगंबर कामतीच्या काँग्रेस सरकारा वेळार. ह्या सरकारान म्हजे अध्यक्षते खाला एक उप समिती स्थापन केली. ह्या समितीच्या अंतर्गत आमी सविस्तर अहवाल सादर केलो. आनी राजभास चालीक लागपाचे नदरेंतल्यान दोन गरजो नोंद केल्यो. एक म्हणल्यार वेगवेगळ्यो परिभाशा तयार करपाच्यो आनी दुसरे सरकारी कर्मचाऱ्यांक राजभास चालीक लावपा खातीर प्रशिक्षण. हाचे अंतर्गत 6 वेगवेगळ्यो परिभाशा करपाचें काम सुरू जालें. प्रशासकीय परिभाशा छापून आयली मात हेर परिभाशांचे कितें जालें म्हाका खबर ना. सरकारी कर्मचाऱ्यांक प्रशिक्षण दिवपाचें काम 2012-13 वर्सां मनोहर पर्रीकार सरकारा वेळार सुरू जालें. मात तेंय आतां बंद पडलां. हांवें समितीच्या अंतर्गत 5 अधिसुचोवण्यो तयार करून दिल्ल्यो. हातूंतल्यो थोड्योच चालीक लायल्यो. बाकीच्यो तश्योच पडून आसात. आयज आसा तो कोंकणीचेर अन्याय करपाचो काळ. सरकाराच्या शिक्षण खात्यांत कोंकणी शाळां खातीर अर्ज येतात मात सरकार तांचेर कांयच निर्णय घेना. उरफाटे सरकारान एका इंग्लीश शाळेक लेगीत परवानगी दिली.

प्रः उदयबाब, तुमी भारतीय भाशा सुरक्षा मंचांत आसतना तुमचेर खूब आरोप जाले. तातूंतलो मुखेल आरोप म्हणल्यार एका वेळार मराठी राजभास मागपी मगो पक्षाचो तुमी प्रचार केलो. हे आरोप कितले खरे-फट?

जाः जे आरोप करतात ते खोलांत वचनात. ते वेले वयर पळयतात. मगो पक्षाच्या उमेदवाराक वेंचून हाडात म्हणून हांवें प्रचार केलो ही खरी गजाल. पूण लोकशायेंत समान हेतू नांवाची गजाल आसता. 99 टक्के विशयांचेर आमचीं मतां पटनात पूण एका विशयाचेर आमचें मत पट्टा आनी तो विशय मानवतावादी आसत जाल्यार हेर विशय कुशीक दवरून त्या एका विशयाचेर एकठांय येवं येता. हांव काल आशिल्लो तितलोच आयजूय स्वतंत्र आसां. आयज मेरेन आमच्या प्लॅटफॉर्माचेर दुसऱ्याक लजेक घालतले अशें आमी केन्नाच उलोवंक ना. ज्या घडकेक तें घडटलें, म्हाका उलोवचेंच पडटलें. पूण शाणेपण अशें की आयज मेरेन तें केन्ना कोणे मदीं हाडूंक ना. हे विशीं आमचें स्पश्ट उलोवप जाल्लें आनी फकत माध्यम ह्या एकाच विशयाचेर आमी एकठांय आयिल्लें.

प्रः कोंकणी चळवळीक जात, धर्म सारकिल्ल्यो गजाली बादपाक लागल्यात?

जाः म्हाका दिसता हें जावपाक लागलां आनी तें घडये वाडत वतलें. पूण हें घडटा तें निसर्गीक. हातूंत अजापाचें अशें कांय ना. समविचारांचे चार लोक एकठांय येतात आनी एका ध्येया खातीर एक संस्था घडयतात. एक ल्हान गट आसा तो मेरेन तें एकठांय मुखार वतात. कोंकणी बाबतींत अशेंच घडलें. आदीं कोंकणी खातीर काम करप म्हणल्यार तातूंत लाव मेळोवपा सारकें कांयच नाशिल्लें. आयज कोंकणीचे बाबतींत पुरस्कार, पदां अशे कांय लाव आयले. गट ल्हान आसता तेन्ना मतभेद आसल्यार लेगीत सोंपें आसता. मात जेन्ना संख्या वाडटा तेन्ना प्रामाणीक, अप्रामाणीक, स्वार्थी अशे वेगवेगळे लोक भितर सरतात आनी मागीर ते आपल्या लावा खातीर जात, धर्म अशे कितेंय वापरतात. चळवळ जर वाडची, चड लोकां मेरेन पावची अशें दिसता जाल्यार हाका आडमेळे घालूंक जायना. तरीय अजून आमच्यांत कोंकणीचीच वाट लावंक सोदपी असो विरोधी घटक ना अशें म्हाका दिसता.

प्रः उदयबाब, तुमच्या कादंबरीची आमी वाट पळयतात. ते विशीं.

जाः कोविडाचो काळ म्हाका आनी बऱ्याच लेखकांक बरो पडलो. म्हजी कादंबरी बरोवन सोंपल्या आनी आतां हांवें ती परत तपासूंक घेतल्यां. इन्क्विजिशन ह्या विशयाचेर ही कादंबरी आसतली. 1566 ते 1585 हो काळ ह्या कादंबरींत प्रातिनिधीक स्वरुपांत आसपावला. इतिहास तसोच दवरून ह्या कादंबरींत हांवें ह्या काळाचें प्रतिबिंब दाखयलां. संजना पब्लिकेशन ही कादंबरी प्रकाशीत करतले.

हयकारी आनी न्हयकारी - स्नेहा सबनीस

हालींच एक काणी वाचिल्ली. आज्यान आपल्या नातवाक म्हणलें, “म्हजे भितर झूज चल्लां. दोन लांडग्यां मदलें हें झूज. तातूंतलो एकलो सामको दुश्ट – ताका राग येता, नसाय जाता, घमेंडी, मदेल्लो, फटिंग, लोभी. ताका दुसर्‍यांचें बरें पळोवं नजो. सामको नकारात्मक.” “आनी दुसरो लांडगो?” नातवान विचारलें. “दुसरो लांडगो शांत, मनीसपण जपपी, सत्याच्या मार्गार चलपी, एकामेकांक सांबाळपी, मायेस्त, खुशाल. सकारात्मक. तो फकत प्रेम वांट्टा.” आज्यान नातवाक सांगलें. “मागीर दोगां भितरलो कोण जिखतलो?” नातवान विचारलें. “शाण्या, तूं जाका चड खावड घालतलो तोच जिखतलो.”

जण एकल्या भितर हें झूज चालूच आसता. बरे आनी वायट विचार सगळ्यांकूच येत आसतात. कोणाक कोरोना दुयेंस जावपाचो हुस्को सतायता. कोणाक कामार सह-कर्मचार्‍यांची नसाय जाता. कोण आपल्याक बडटी मेळची म्हूण दुसर्‍याक मुद्दाम फोंडांत घालपाचें येवजिता. हे पाडे विचार येवप सभावीक. पूण ह्या विचारां सयत आमच्या भितरले बरे गूण आमकां चुकीच्या मार्गार वचपा पसून आडावंक पळयतात. वायट विचार येतात तेन्ना आमी कोणाक पोसवण दितात तें म्हत्वाचें. वायट विचारांच्या भकीक पडटले कांय सकारात्मकतायेच्या बिंयांक रुजवण घालतले, तें आमचेरच पातयेवन आसा न्हय? कोरोना विशाणू परस नकारात्मकतायेचो विशाणू चड मारक. घातक. विशाणू आयज आसा, फाल्यां वतलो. पूण नकारात्मकतायेच्या विशाणूक पोसवण दिल्यार घट्टाण करपी थर वाडून आयुश्यभर पिडीत आनी पोखरीत रावतलो. ताकाच हरोवया!

 

स्नेहा सबनीस

सांखळे, गोंय

दुबाव - मुकेश थळी

मातशी खांक वा शिंक आयल्यार पुरो, म्हाका कोरोना बी जावंक ना मूं, हो दुबावाचो किडो तकलेंत. मागीर घे, त्या दुबावांचीं आनिकूय पिलांच पिलां.

काम हातांत घेवचे पयलींच थोड्यांक दुबाव येता, जातलें काय ना?  दुबावांक लागून तें तडीक पावपाचो दुबावूच उरता मागीर.

दुबावाचोच घेवचो दुबाव. आसचो विश्वास. अटळ विश्वास नासप म्हणजेच दुबावांक आपोवणें.

दुसरो म्हजे विशीं कितें चिंतता काय?  खरें म्हळ्यार म्हजे विशींचिंतूंक ताका वेळूच ना. ना बरें, ना वायट.

एकदां एकलो विद्यार्थी गुरू कडेन शिकपाक वता. गुरू आपल्या पोरसांत बांयचें उदक काडीत आसता.

गुरू विचारता. कित्याक आयला?

-   शिकपाक.

-   एक अट. फकत तोंड बंद दवरप.

हें सामकें सोंपें अशें ताका दिसता.

गुरू उदकान भरिल्ली कळशी वयर ओडटा. कळशेक पोंदा आसतात छिद्रां आनी बुराक. सगळें उदक निस्तून सकयल. विद्यार्थी बुचकळ्यांत. वोगी रावपाक सांगलां, तो चिंतता. गुरू परत कळशी भितर सोडटा, वयर ओडटा. उदक निस्तून सकयल. विद्यार्थी चलबिचलजाता. गुरू तिसरे खेपे कळशी घालता वयर काडटा. गुरू पिसो अशें समजून विद्यार्थी किळांचता –कितें चललां? गुरू शांतपणान सांगता. ही फकत तुजी परिक्षा आशिल्ली. कळशेक जशे बुराक आसात तशेच तुज्या आकलनाच्या आयदनाक दुबावांचे बुराक भरल्यात.गुरूविशींच दुबाव. शिकयल्लें उरतलें कशें?

तो गुरूक पांयां पडटा, म्हण्टा – ते तुमीच पुरयात आनी तातूंत शिक्षणाचें उदक तुमीच भरात!

 

-  मुकेश थळी

भोवगुणी कोंकणी प्राध्यापक - डॉ. प्रकाश वजरीकार

 

 

जिणेच्या मार्गार मुखार वचपाची दिका,खंयचोच दिशादर्शक कंपास दाखोवंक शकना. जिणे वांगडा मॅन्युयल पुस्तिकाय येना. धडपडत वाट काडीत वच्चें पडटा. पूण मोट्या भाग्यान कांय जाणांचे जिणेंत वेगवेगळ्या मोडणांचेर वाट दाखोवपी वा आदार दिवपी व्यक्ती येतात. अपेक्षा दवरिनासतना कांय व्यक्ती आमकां मजत करतात, मोलाचे सल्ले दितात. निर्णय घेवपाक मजत करतात. विद्यार्थ्यांच्या जिवितांत शिक्षक, शिश्याच्या जिवितांत गुरू हांची जशी भुमिका आसता तशीच भुमिका ह्या व्यक्तींची आमचे जिणेंत आसता. म्हज्या जिवितांत अशे जायते व्यक्ती आसात. प्राध्यापक डॉ. प्रकाश वजरीकार तातूंतले एक.

प्राध्यापक डॉ. प्रकाश वजरीकार हांची वळख एक कोंकणी लेखक आनी नाटककार म्हूण म्हाका जाली. ‘आनी एक बुटो फुल्लो’, ‘घट्टाण कोणाचें...?’, ‘आनीक एक प्रश्न पर्व’, ‘परतीचे वाटेर’, ‘तो एक दीस’, ‘होमकांड’, ‘बनवड’ अशीं तांचीं सुमार अठरा कोंकणी नाटकां सादर जाल्यांत. तशेंच नाटकांचीं सात पुस्तकां प्रकाशीत जाल्यांत. ते भायर तांणी कोंकणी साहित्य समिक्षा आनी मराठी नाटकां बरयल्यांत. संवसारांतले सगळ्यांत उत्कृश्ट नाटककार विलियम शेक्सपियर हांचें ‘टुवॅल्थ नायट’ आनी स्पॅनिश लेखक फॅडरिको गार्सिया लॉर्का हांचें ‘ब्लड वॅडींग’ हीं नाटकां वजरीकार हांणी कोंकणींत रुपांतरीत केलीं.

कोंकणी नाटकांची वाड आनी पोसवण करपाचें मोटें श्रेय कला अकादमीच्या वर्सुकी नाटक सर्तीक वता. तातूंतल्यान तरेकवार नाटकां मुखार आयलीं. डॉ. प्रकाश वजरीकार हांणी ह्या नाटक दालनाची एक कुणगी एका परस एक सरस नाट्यकृती दिवन फुलयल्या. मौलीक संहितांची भूक ह्या कोंकणी नाटक दालनाक लागिल्ली ती तांणी मोट्या प्रमाणांत भागयली. समाजांतली विशमता, गरिबांचें शोशण, अत्याचार, समाजवेवस्थेंतलीं आव्हानां आनी गोंयच्या समाजांतल्यो तळागाळांतल्यो समस्या अशे जायते प्रस्न तांणी सशक्त कथानकांतल्यान मांडले. गांवगिरे मातयेंतलो लोकवेद वेगळावं नजो असो वांटो जावन तांच्या कांय नाटकांनी सेंद्रीय आंग जाल्ले वरी घट्ट बसला. नामनेचे रंगकर्मी सर्गेस्त प्रकाश थळी नाट्य मळा वयले अधिकारप्राप्त मानेस्त. ‘आनी एक बुटो फुल्लो’ ह्या वजरीकार हांच्या नाटकाची ते आयुश्यभर तुस्त करी अशें तांचे पुतणयो लेखक मुकेश थळी खूब फावटीं सांगतात. मुकेश थळी स्वता एक नाटककार. प्रकाश वजरीकार हांच्या नाटकांनी कोंकणी रंगमाची उंचायेर गेल्या अशें मुकेश थळी हांचेंय मत.

डॉ. वजरीकार हांचीं नाटकां गोंय तशेंच गोंया भायर महाराष्ट्र, मध्य प्रदेश, नवी दिल्ली, कर्नाटक सारकिल्ल्या राज्यांनी सादर जाल्यांत. आर्विल्ले भारतीय रंगमाचयेक ह्या नाटककारान मोलाचें योगदान दिलां. नाट्य लेखनाचीं तांकां जायतीं इनामां फावो जाल्यांत.

तांची प्रत्यक्ष भेट एकदां राजभाशा संचालनालयान आयोजीत केल्ले एके कार्यशाळे वेळार जाली. तेन्ना ते राजभाशा संचालनालयाचे संचालक आशिल्ले. कोंकणी अणकार ह्या विशयाचेर पणजे कला आनी संस्कृती संचालनालयाच्या सभाघरांत ही कार्यशाळा जाल्ली. ही भेट फकत 10 ते 15 मिणटांचीच आशिल्ली. पूण फुडाराक त्याच खात्यांत म्हाका अनुवादक म्हूण नोकरी मेळ्ळी.तेन्ना तांचें प्रशासकीय आनी संघटन कौशल्य तशेंच शिस्त आनी कामाची निश्ठा ह्या गुणांचें दर्शन घडलें.खांडोळेच्या सरकारी महाविद्यालयांत कोंकणी विभागाचे ते मुखेली. महाविद्यालयांत शिकोवप आनी राजभाशा संचालनालयाचें काम पळोवप, ह्या दोनूय कामांची संतुळा ते तेन्ना फिशालकायेन सादताले. डॉ. प्रकाश वजरीकार राजभाशा संचालनालयाचे संचालक आशिल्ले तेन्ना नाविन्याचे प्रयोग आनी कामांतली सुदारणा तांणी मुखार हाडली.तेन्ना पयलेच फावट कोंकणींतल्यान विधानसभेंत अर्थसंकल्प सादर जालो, विधानसभा कामकाजाची मार्गदर्शिका तयार जाली, आय.ए.एस. अधिकार्‍यांक कोंकणीचें प्रशिक्षण दिवपाची कार्यावळ जाली. गोवा मराठी अकादेमीची स्थापना जाली. कोंकणी आनी मराठी भाशेंत सरकारी तकटे मोट्या प्रमाणांत दिसपाक लागले. ह्या वावरांत नदरेंत भरलो तो तांचो फुडारपणाचो गूण!

तांची जिवनशैली सामकी सादी आनी सरळ. कसलोच गर्व, अहंकार ना, मद ना. शांत सभाव. कार्यावळींत वांटो घेवंक वा साहित्यीक वावर करूंक ते सदांच उर्बा दितात. मार्गदर्शन दिवपाक सदांच तयार. ल्हव आवाजांत उलोवप. वयल्याचाराक पळयल्यार ते सामके कडक सभावाचे दिसतात. जाय तेन्ना कडक रावतातूय. पूण कांय वेळार किचकटीचो विशय सोडयतना ताचेर मदींच एक विनोद करून हांशें फुलोवन वातावरण हलकें करपाची कळाशी तांचे कडेन आसा.

लॉकडावनाच्या काळाचो जायत्या जाणांनी बरो उपेग केलो. डॉ. वजरीकार हांचें ह्या काळांत साहित्यीक लिखाण खूब जालें. सुमार 100 पानांच्या अप्रकाशीत साहित्याचो तांणी नियाळ घेतलो. नाटक बरोवन काडलें. साहित्य समिक्षा बरयली. स्त्रीवाद साहित्याचेर अभ्यास करून ताचेर लिखाण करपाक तांणी सुरवात केल्या.

लॉकडावनाच्या काळांत अर्थवेवस्थेचेर, समाज जिणेचेर तशेंच जिवन शैलीचेर जायतो परिणाम जालो. स्वता अणभवाचेर आदारिल्लें साहित्य येवपाक जाय अशें डॉ. प्रकाश वजरीकार हांचें मत. हें साहित्य तंत्रगिन्याना कडेन सुमेळ दवरपी आसूंक जाय. ई-माध्यमांतल्यान आनी पुस्तक रुपान साहित्य पावोवपाक जाय अशें तांचे म्हणणें.शिक्षणीक मळार लेगीत तांणी तंत्रगिन्यानाचो आदार घेतला.

कोवीड-19 दुयेंस आनी लॉकडावनाच्या काळांत कोंकणीच्या मळार एक सकारात्मक गजाल घडली ती म्हणल्यार डॉ. प्रकाश वजरीकार हांची प्राध्यापक म्हूण बडटी जाली. कोंकणी प्राध्यापक जावपी ते पयलेच. कोंकणी शिक्षणाच्या मळावयलो हो एक वाटचिरो! कोंकणी मनशाचें हड्डें अभिमानान भरून येवपा सारकी ही गजाल.

बरो शिक्षक भुरग्याची सगळी तान भागयना. ताची जिज्ञासा वाडयता. ताका वाटचाल करपाच्यो शक्यतायो दाखयता. अशें म्हणटात, शास्त्र हें सांगतात, तंत्र हें शिकयतात, विद्या दितात आनी कला ही गुरूच्या आशिर्वाद रुपी संस्कारांतल्यान मुखार येता. हे सगळेभोवआयामी गूण आशिल्लो वजरीकार सर विद्यार्थ्यांक संस्कारितेचीं सोबीत मुल्यां दीत आसा!  कोंकणी साहित्य आनी कोंकणी शिक्षण ह्या मळांचेर तांचे कडल्यान आनीक खूब सेवा घडूं... तांकां व्हडली पिराय, घटमूट भलायकी आनी शांती सदांच मेळूं हे आंवडे!

 

स्नेहा सबनीस

सांखळी, गोंय.