कोंकणी ज्ञानाची भास करुया – दिनेश मणेरकार

गोंयचे मुक्ती उपरांत कोंकणी भाशेचे चळवळीक सुरवात जाली. आनी उपरांतच्या काळांत तिका गती मेळ्ळी. हेच चळवळींतल्यान मागीर कोंकणीक साहित्य अकादेमीची मान्यताय, कोंकणीक राज्य भाशेचो दर्जो आनी घटक राज्य हे मान गोंयकारांक फावो जाले. कोंकणी भास साहित्यीक आंगांतल्यान फुल्ली. पूण म्हणपा इतले पोटतिडकीन गोंयकारांनी तिका आपणायली ना. मान दिलो पूण तिचे संबंदान आशिल्ले कायदे चालीक लागले नात. जे तरेन सगल्या वेव्हारांनी कोंकणीचो वापर जावपाक जाय आशिल्लो तो जायना. हाचे फाटल्यान गोंयकारांचें ‘अजीबपण’ काय कोंकणी चळवळ जनमानसांत रुजोवपांतलें आमचें ‘कमीपण’ कारण जालें हाचेर विचार करतालों.

2017 वर्सा गोंयच्या राजभास संचालनालयान उत्तर गोंयांत आनी दक्षीण गोंयांत शिक्षकां खातीर कांय कार्यशाळा घेतिल्ल्यो. ह्या कार्यशाळांनी विशय मांडपाची संद म्हाकाय मेळिल्ली. दोनूय कडांनी मेळून अडेजशें शिक्षक हे कार्यशाळेंत वांटेकार जाल्ले. कार्यशाळेंत कोंकणी भाशे बाराबरूच विज्ञान विशय शिकोवपाचें तंत्र, वाचन, भुरग्यांची मानसीक घडण हे सारकिले विशय उलोवपाच्या वा प्रशिक्षकांच्या भाशणांतल्यान आयिल्ले. पूण मुखार जो शिक्षकवर्ग बशिल्लो तो फकत कोंकणी विशय शिकोवपी शिक्षकूच आशिल्लो!!

चवकशी करतकच समजलें, अशे तरेच्या कार्यशाळेचें आमंत्रण आयलें की शाळेचे मुख्याध्यापक भाशेच्या शिक्षकांक ह्या कार्यशाळांनी धाडटात. कार्यशाळा कोंकणी संस्थांनी आयोजीत केल्ली आसत जाल्यार कोंकणी शिकोवपी शिक्षकांनीच हाजीर रावप असो अलिखीत नेम ह्या शाळांनी मानून घेतला, आनी तो पूर्णपणान चुकीचो अशें म्हाका दिसता. कारण शाळेंतलो सगल्या भाशांतलो, सगल्या विशयांतलो शिक्षक ह्या कार्यशाळांनी वांटेकार जावपाक जाय. देखीक, विज्ञान विशयांत भुरग्यां खातीर खंयचीं खंयचीं पुस्तकां कोंकणीन दिल्यांत हाची जाणविकाय कोंकणी विशय शिकोवप्यांक न्हय तर विज्ञान विशय शिकोवप्यांक आसपाक जाय.

आपल्या विद्यार्थ्यांक विज्ञानांतले खंयचे विशय कोंकणींतल्यान जाय हें सांगपाक, हाचेर भासाभास करपाक विज्ञानाचो शिक्षक हे कार्यशाळेंत जाय. अश्या कार्यशाळांनी कोंकणी लेखक तुमकां भासाभास करपा खातीर उपलब्ध आसता. कोंकणी भास परिपूर्ण करतलो जाल्यार भुरग्यांचे सगले विशय ताका कोंकणींतल्यान उपलब्ध आसपाक जाय. ते तशे उपलब्ध करतलो जाल्यार त्या विशयांतले शिक्षक आनी कोंकणींतले लेखक हांचें मदीं भासाभास जावपाक जाय. गणीत हो विशय वा इतिहास, भुगोल हे विशय कोंकणी पुस्तकांतल्यान कशे तयार करूं येतात हाचेर विचार जावपाक जाय. ते खातीर ह्या विशयांचे शिक्षक आनी कोंकणी लेखक हांचो एकवटीतपणान यत्न जावपाक जाय.

आमी ह्या संबंदान आनीक एक चूक करतात. जेन्ना कोंकणीच्यो कार्यावळी जातात आनी आमी भुरग्यांक आपयतात तेन्ना आमचीं स्कुलां ज्या भुरग्यांनी कोंकणी घेतल्या त्याच भुरग्यांक धाडटात. कित्याक? हेर भुरग्यांक हो विशय आवडना? तांकां ह्या विशयांतल्या ज्ञानाची गरज ना? भास कोंकणी आसली म्हणून कितें जालें? हेर भुरग्यांक त्या विशयाची जाण नाका? जर म्हाविद्यालयांतलीं वा विद्यापिठांतलीं भुरगीं आपयलीं जाल्यार ती फकत बी.ए.चीं आनी एम.ए.चीं कोंकणी विशय घेतिल्ल्या भुरग्यांकूच कित्याक आपोवचीं? हेर भुरग्यांक साहित्याची गरज ना? तांकां साहित्याची आवड ना? आवड ना म्हणप चुकीचें जातलें. जर तुमी बारीकसाणीन अभ्यास केलो जाल्यार तुमकां अजाप जातलें. आयचे लेखक हे भाशाशास्त्राचे विद्यार्थी आसतलेच अशें ना. आयचे संपादक हे कॉमर्स फांट्यांतल्यान आयिल्ले वा विज्ञान फांट्यांतल्यान आयिल्ले आसात. आयचे अर्थीक विशय बरोवपी हे विज्ञान वा तशा वेगळ्याच फांट्यांचें शिक्षण घेतिल्ले आसूं येतात. आसात.

भाशेची गोडी, साहित्याची गोडी हाका विद्यार्थ्यांनी आपणायिल्ल्या मुळाव्या विशयाचें बंधन आसपाक फावो ना. कोंकणी विशय घेवपी विद्यार्थी हे एकूण विद्यार्थी संख्येंतले अवघे धा प्रतिशें पसून विद्यार्थी आसचे नात. जायते भुरगे हेर विशय घेतात. कोण फ्रँच घेता, कोण पुर्तुगेज घेता, कोण संस्कृत घेता. ह्या भुरग्यांक कोंकणी कडेन ओडपाचो येत्न आमी करिनात. शालेय विद्यार्थ्यांतलो फकत धा प्रतिशें विद्यार्थी घेवन आमी मुखार वतात. उरिल्लो णव्वद प्रतिशें विद्यार्थी कोंकणी भाशे पसून पयस उरता!!

तीच गत म्हाविद्यालयांतल्या विज्ञान, कॉमर्स आनी कोंकणी घेवंक नाशिल्ल्या बी.ए.च्या आनी एम.ए.च्या विद्यार्थ्यांची. आमी भर दितात तो फकत कोंकणींतल्यान एम.ए. करपी भुरग्यांचेर. परत ह्या भुरग्यांचो आंकडो कितलो? एक प्रतिशें वा दोन प्रतिशें!!

आनी आमी अपेक्षा करतात की कोंकणी भास ही व्यापक जावची, जनभास जावची, वेव्हाराची भास जावची. आनी खर्‍या अर्थान राजभास जावची.

ह्या विशयाचेर चर्चा करतना संदेश प्रभुदेसाय हांणी म्हजे कडेन एक सुंदर विचार मांडलो. ताचें म्हणणें, शालेय अभ्यासक्रमांत भुरग्यांक जे प्रॉजॅक्ट दितात त्या विशया वयलीं पुस्तकां कोंकणींत तयार करचीं. देखीक गोंयचे इतिहासकार, गोंयच्यो न्हंयो, गोंयांतले दोंगर, गोंयांतलीं फेस्तां, गोंयचीं देवळां, गोंयच्यो इगर्जो, गोंयच्यो दर्यावेळो अशे कितलेशेच विशय आसात. हांचेर कोंकणींतल्यान लेखन जावचें. शालेय शिक्षणांतले जे विज्ञानाचे प्रयोग आसात वा विज्ञानाचीं पुस्तकां, दीसपट्टे जिणेंतलें विज्ञान हांचीं पुस्तकां कोंकणींत काडप. अंधस्रद्धे वयलीं पुस्तकां कोंकणींत काडप. ह्या पुस्तकांतलें ज्ञान हेर भाशांनी मेळना अशे तरेच्या पुस्तकांक लागून भुरगो कोंकणी पुस्तकां वाचपाक लागतलो. आयज भुरग्यांक वेगळ्यावेगळ्या विशयां वयल्या संदर्भाच्या पुस्तकांची गरज आसा, ती कोंकणी लेखकांनी कोंकणींतल्यान बरोवचीं. सगल्या वियशांतल्या बी.ए., एम.ए., बी.कॉम., एम.कॉम., बी.एसस्सी सारक्या अभ्यासक्रमाची पुस्तकां कोंकणींत कित्याक आसची न्हय? ह्या सारकिल्या प्रयत्नांक लागून कोंकणी भाशेची व्याप्ती वाडटली आनी तिका घटाय मेळटली.

कार्यावळींनी भुरग्यांक आसपावन घेतना सगल्या विशयांच्या भुरग्यांक आनी सगल्या फांट्याच्या भुरग्यांक आमंत्रीत करप गरजेचें.

कोंकणी चळवळ ही सर्वसमावेशक आसपाक जाय. कोंकणींतल्यो कार्यावळी ह्योवूय सर्व समावेशक आसपाक जाय. जाल्यारूच तिची निर्णायक फलश्रुती जातली.

कार्यावळीचो तुळात्मक अभ्यास केलो जाल्यार हांव तो गोंयच्या कोंकणी भाशा मंडळाच्या युवा महोत्सवा कडेन करीन. ह्या युवा महोत्सवांत हजारांनी भुरगीं वांटेकार जातात. युवा महोत्सव कोंकणींतल्यानूच जाता. पूण युवा महोत्सवांतलीं उपस्थिती आनी हेर कोंकणी कार्यावळींतली उपस्थिती हातूंत जमीन अस्मानाचो फरक. अशें कित्याक?

तर युवा महोत्सव सगल्यांक उकतो. फकत कोंकणी विशय घेवन शिकतल्या भुरग्यां खातीर न्हय. सगल्या अभ्यासक्रमांत त्या भुरग्याच्यान हांगा वांटेकार जावं येता. ताका भितर येवपाक भाशेचें बंधन ना. पूण सादरीकरणाक कोंकणी बगर पर्याय ना. अशें आसतनाय हजारांनी भुरगीं ह्या महोत्सवांत वांटेकार जातात. अशें कोंकणीच्या हेर कार्यावळींनी, कार्यशाळांनी आनी सर्तींनी घडपाक जाय.

ह्या कामाक शिक्षकवर्गाचो सहकार जाय. आपले संस्थेंत विद्यार्थ्यां मदल्या खंयच्या भुरग्यांक कलेची पार्त आसा तें अभ्यासून ह्या भुरग्यांक अश्या कार्यावळींनी धाडपाचें काम ह्या शिक्षकांनी करपाक जाय. कोंकणीच्या आनी हेर भाशांतल्या साहित्यीक कार्यावळींची माहिती ह्या भुरग्यां खातीर तांच्या नोटीस बोर्डार लागपाक जाय. व्यक्तीशा ह्या कार्यावळींक वचात म्हणून सांगपी आदेश दिवन तांकां ह्या विशयाची गोडी लावपाक जाय. ज्या भुरग्यांक कलेची पार्त ना तांकां ‘श्रोते’ म्हणून ह्या कार्यावळींनी धाडपाक जाय.

कोंकणीच्या जाळवणदारांनीय आतां चडांत चड लोकां मेरेन कोंकणी पावोवपाचेर भर दिवपाक जाय. हांगा हांव आनीक एक सुचोवणी मांडूंक सोदतां, कोंकणी भाशा मंडळान पोरूं वर्सां जी बाल साहित्य परिशद घेतली तिका तुळा ना. तशेच तरेची एक कार्यावळ सगल्या विशयांतले शिक्षक आनी कोंकणी लेखक हांचे मदीं जावची. शिक्षकांनी आनी शिक्षणतज्ञांनी भुरग्यां खातीर कसलीं पुस्तकां जाय हाचेर भासाभास करची. हाजीर आशिल्ल्या लेखकांनी हीं पुस्तकां तयार करून दिवपाची जापसालदारकी उबारची. कोंकणी भाशा मंडळ आनी हेर प्रकाशन संस्थांनी हीं पुस्तकां उजवाडावपाची जापसालदारकी घेवची. एक नवो विचार, एक नवो संकल्प, एक नवें पावल कोंकणीच्या मळार मारुया. कोंकणी ही ज्ञानाची भास करुया. जनाची भास आपसुकूच जातली.

 

- दिनेश मणेरकार