स्मरणशक्त आनी स्मरणरंजन - मुकेश थळी

 

स्मरणशक्त हें देवाचें देणें. कांय जाणां कडेन उपजत अशी कॅमेर्‍या सारकी स्मरणशक्त  आसता. याद दवरपाची ही कुशळटाय आंगांतूच आसची पडटा. विद्यार्थ्यांक कितल्योश्योच गजाली फकत याद दवरच्यो पडटात. जाची स्मरणशक्त तीव्र तो हुशार थारता. कारण भुरग्याची चडशी परिक्षा आनी चांचणी जाता ती ताचे याद दवरपाचे तांकीची. गणीत हो पुराय आडवाद. 

अप्रूप स्मरणशक्त आशिल्ले जायते जाण जिणेंत मेळ्ळे. अनिल देसाय नांवाचो एक हुशार विद्यार्थी म्हाड्डोळा रावतालो. म्हाका सात वर्सांनी सिनियर. म्हजी मेमरी सारकी आसत जाल्यार 1972 जावंये. तो मंगेशीच्या वागळे हायस्कुलांतल्यान गोंयांत दुसरो आयलो. तेन्ना ते पुणे बोर्डाची एसएससी परिक्षा दिताले. अनिल जीएमसींत एमबीबीएस करी. गोरो पान. लांब रुंद. राजबिंडो. हिरो. कला अकादमीच्या मराठी नाटकां सर्तींत वांटो घेवप, इनामां मेळोवप, आयोजनां, संघटन सगळे व्याप तो करी. ताच्या नाटकांच्यो येसायो लेगीत हांवें पळेल्यांत. राटावळी सांबाळुनूय वैजकी पदवी परिक्षेंतूय ताणें कायम घसघशीत यश मेळोवचें. उपरांत लंडनाक गेलो. एफआरसीएस जावन सद्या थंयच स्थायीक जाला. नामनेचो दोतोर आनी हुशार सर्जन. निमाणचे दोन म्हयने तो मेडिकलाचीं चिरे आऩी पोटले कशे पुस्तकां वाचीत बसतालो. हांवें म्हजो मामा अरूण हाचे वांगडा तांच्या घरा गेल्लों तेन्ना पळेला. मुळावे शाळेंत आमी तिंताचो ओलो मजकूर शोशून घेवपाक टिपकागद वापरताले. तसली मेमरी डॉ. अनिलाची. अजुनूय ताका कितलेशेच मोबायल नंबर तोंडपाठ आसात अशें आयकता. संगणकीय स्मरणतांक आशिल्ले अशे बुदवंत जिणेंत आनी आमच्या गांवांतूच पळोवंक मेळ्ळे!  

डॅज्मंड डिकॉस्ता हो आनीक एक अपुरबायेचो विद्यार्थी आमकां सिनियर. पूण म्हजे आवडीचो. मडगांवां कॉमर्स शिकतालो. विद्यार्थी आंदोलनां, चळवळी हातूंत सक्रीय वांटो. वर्सूयभर. मार्चांत एक म्हयनो अभ्यास करी. ताणें पयलो वर्ग केन्नाच सोडलोना. उलोवपाचे सर्तींत जायतीं इनामां जोडलीं. डॅजमंड जालो जुविज. ताचीय मेमरी अशीच फोटोग्राफीक. कांय तेंपा आदीं रिटायर जालो. सरकारान ताका सद्या मनीस हक्क आयोगाचेर नियुक्त केला. खूब सादो.

दुबय काम करपी म्हजो इश्ट इंजिनियर पंकज नाडकर्णी. एका वर्सान म्हाका सिनियर. 1986 वर्सा पणजे खंयच्या तरी हॉटेलांत सामुशे खातना अमूक एके आध्यात्मिक संकल्पनेची गजाल हांवें सांगिल्ली हें तो हालींच सांगी. विस्तारान. म्हाका याद ना. ताका तारखो, वर्सां, कोणें कोणाक कितें सांगिल्लें, घडणुको पक्क्यो याद उरतात. अजाप जाता असले मेमरीचें. सात्वीक दुस्वासूय दिसता!

म्हजो व्हडलो भाव अमोल. वेवसायान वकील. वाचन म्हजे परस चड. वाचिल्लें सगळें यादीक उरता. पुस्तकांचीं नांवां, संदर्भ, लेखकांचीं नांवां, तारको, वर्सां, क्रिकेटरांचे स्कोर, घडिल्ले प्रसंग, उतरां. म्हज्या बरपांत मातशें लेगीत संदर्भाचे नदरेन कुसकूट हाल्लें जाल्यार तो नदरेक हाडून दिता. वकिलांक स्मरणशक्त कुशाग्र जाय पडटा. तेच प्रमाण जाय तेन्ना कानार केंस काडपाची आनी यादूच ना हें दाखोवपाचीय आदवोगाशीची हुशारीय लागता!

म्हजो शाळेंतलो बालमित्र शैलेन्द्र मेहता हाचीय स्मरणशक्त बरीच दांडगी. म्हाड्डोळा प्राथमीक शाळेंत शिकतना हांवें आनी ताणें खंय खंय वचून केल्ली मस्ती, कितल्याशाच वर्गमित्रांचीं नांवां, घडिल्ले प्रसंग जशाच्या तश्शे ताका याद जातात. वाचिल्लीं पुस्तकां, तातूंतलो बारीक सारीक तपशील हाचीय नोंद ताच्या यादींच्या पटलाचेर कोरांतिल्ले वरी उरता.

गोंय विद्यापिठांत हांवें कोंकणी विश्वकोश विभागांत स वर्सां काम केलें. कुलगुरू डॉ. पद्माकर दुभाषी हांणी एकदां पदवीदान सुवाळ्यांत हातांत कागदाचो कुडको वा चिटारो घेनासतना अहवाल सांगपी उलोवप केलें. सगळेच जाण मंत्रमुग्ध जावन गेले. वर्सभराच्या कार्यावळींचो अहवाल असो यादीक दवरून धडाधड आडखळनासतना सांगप म्हळ्यार पोरखेळ न्हय. व्हडले व्हडले नट लेगीत नाटकांक पार्ट करतना खूब खेपे ब्लँक जातात.

पणजेंतले कॅनरा बॅंकेंत एकदां म्हाका एक व्याख्यान दिवपाक आपयल्लो. इंग्लिशींत. जॉय ऑफ व्हर्क. आपल्या दिसपट्ट्या कामांतलो आनंद. थंय म्हजी वळख कुटो ह्या अधिकार्‍यान करून दिली. ताणें चिटारो घेनासतना म्हजी जी वळख केली ती घडाघड चार मिनटां...म्हजीं पुस्तकां, कामगिरी, पुरस्कार....ताणें सगळें क्रमवार मांडले. ही कार्यावळ आनी अशे तरेन केल्ली वळख हांव आयुश्यभर विसरुंकूच शकनां.

          म्हजी स्मरणशक्त सगळ्याच गजालीं विशीं तीव्र अशें न्हय. पूण कांय घडणुको म्हाका स्पश्टपणान आतां टीव्ही पळेता ते वरी याद उरतात. त्या प्रसंगाक क्रमवार कितें घडलें ताची याद उरता. पुस्तकां वाचतकच तातूंतलो तपशील याद उरता. कांय पुस्तकांतलें अमूक प्रकरण दाव्या पाना वेल्यान काय उजव्या पाना वेल्यान सुरू जालां ताची पक्की याद उरता. पणजेच्यान गाडयेन येतना अमूक गजाल सुभाष जाणान अमूक दिसा फर्मागुडयेच्या तळ्या कडेन सांगिल्ली ही याद उरता. ताका उपरांत सांगतकच बरेंच अजाप जाता. तारको, पैशांचो हिशोब.... ना रे सायबा. हातूंत आमी फ्राक. 

          पूण जांची स्मरणशक्ती अचाट, अप्रूप आनी कॅमेर्‍या वरी, तांचें तोखणाय रुपांतलें स्मरण म्हाका सदांच याद उरता. खूब जालें!

          हारूकी मुराकामी ह्या फामाद जपानी लेखकाचें वाक्य याद जाता. “स्मरणशक्त म्हळ्यार इंधन कशें. तें जळटा आनी तुका उश्णता दिता. म्हजी स्मरणशक्त म्हळ्यार हड्डें कशें. तातूंत कितलेशेच खण. हांव जाय तेन्ना पंदरा वर्सांचो भुरगो जातां आनी भुरगेपणांत पळेल्ली सृश्ट सैम परत पळेतां. हांव ती हवा हुंगतां, ते मातयेक आफुडटां आनी झाडांची पाचवीकाय तोखेतां.” 

          मुराकामी म्हणटा तें खरें. आमच्या भितल्ल्या संगणकांतले सांठवण कोठयेंत खूब खूब यादी आसतात. ह्या मेमरी चिपांतल्यो कसल्यो यादी उचकून काडून उगाळच्यो तें आमच्या हातांत आसता. नियंत्रणांत आसता. स्मरणरंजनांत वचून बर्‍या शुभ यादींची सदांच याद करची. जीव सुखावता.      

 

मुकेश थळी

फोंडें, गोंय