शणै गोंयबाब कथामाळ सर्तीचो वाडत आशिल्लो रूख - मुकेश थळी

गितां आनी काणयो.  भुरगीं हातूंत रमतात. गितां आनी काणयो ह्या दोन साहित्य प्रकारांची वळख भुरग्यांक पयलीं घडटा. भुरग्यांचें त्या त्या पिराय गटांत आपलें अशें एक मानसशास्त्र आनी भावविश्व आसता. ताका अनुसरून हीं गितां आनी काणयो आसूंक जाय.

भुरगेपणांत आमी आल्लयो आयकतालीं. हडवोताल्ल बेबो, बाबू आमगेलो आनी हेर गितां आयकून आमची भावनिक पोसवण जाली. जाणटेले काणयो सांगताले. काका सांगतालो. जाणटेली सुरतमावशी आडकित्त्यान सुपारी फोडीत काणी सांगताली. मागीर आमी खबरांपत्रांनी भुरग्यांच्या दालनांतल्यो काणयो वाचूंक लागलीं. काणयांच्या विशयांक अंत ना. रीत, निती, देख आनी संदेश आसल्यार काणी अदीक प्रभावी. काणी सांगपाची म्हळ्यार कथन करपाचो आपलो असो एक झ्येत आसता. काणी रूचीन सांगची आसता. ती एक कला.

शणै गोंयबाबान म्हजी बा खंय गेली आनी हेर जायत्यो काणयो बरयल्यो. दिसतालें, आयच्या ह्या समाजीक माध्यमांच्या आक्रमणांत काणयो आनी काणयो सांगपाची कला व्हांवन वतली. ना. तशें घडलेंच ना. कोंकणी भाशा मंडळान एक उपक्रम मुखार हाडलो. शणै गोंयबाब कथामाळ सर्त. कुकुल्यो बियो घाल्ल्यो कुकुल्यां खातीर. ताचो आयज एक मोटो रूख आनी रूखांचें शेत विस्तारत आसा हें पळोवन कोणाय कोंकणी मोग्याचें काळीज उचंबळून येवपाचेंच. अंदू हे कथामाळेक अठरा वर्सां जालीं. गुणवत्तेचे नदरेन तातूंत उंचाय, खोलाय, लांबाय येवपाक लागल्या. भुरगीं आनी भुरग्यांची मानसीक भूक मतींत दवरून कोंकणी भाशा मंडळ वावर करीत आसा. तांतलोच शणै गोंयबाब कथामाळ हो एक मुखेल उपक्रम. अंदू मुळावी फेरी राज्यांतल्या 16 केंद्रांनी जाली. ही सर्त पयली ते चवथी, पांचवी ते सातवी आनी आठवी ते धावी अश्या तीन गटांत घडोवन हाडटात.

          अंदू सर्तकांचो आंकडो विक्रमी पांवड्यार वाडलो. हाचे वयल्यान ह्या उपक्रमाची तांक आनी लोकप्रियता कळटा. आयोजकांनी पालकांची, शिक्षकांची आनी विद्यार्थ्यांची विश्वासार्हता मेळयल्या हे सिध्द जाता. हे सर्तींत दर वर्सा शालेय पांवड्याचेर सुमार पांच हजारां वयर भुरगीं वांटेकार जातात. केंद्रीय पांवड्याचेर हजारभर भुरगीं वांटो घेतात. ही निखटी सर्त न्हय जाल्यार ती एक चळवळ. कोंकणी भाशेचे सेवेची, कला, संस्कृती हांचो सांबाळ करपाची. शणै गोंयबाब हें नांव गोंयभरच्या विद्यार्थ्यांमदीं पावोवपाची.

एकंदर वाचन संस्कृती वाडची आनी चडांत चड भुरग्यांनी आनी तांच्या सांगातान पालकांनी आनी शिक्षकांनी काणयो वाचच्यो हो हे सर्ती फाटलो हेत. कथामाळेंत वांटेकार जाल्ल्या भुरग्यांक कालांतरान कोंकणी भाशा मंडळ वेगवेगळ्या पांवड्यांचेर संद मेळोवन दिता. तांकां साबार कामांनी आसपावन घेतात. जी भुरगीं गायतात, चित्रां काडटात, काणयो कवनुलां घडयतात तांकां संद दिवन तांच्या कलागुणांची पोसवण करपाक आदार करता.

शालेय पांवड्यार सर्त घेवन दरेका शाळेंतल्यान दोन सर्तकांची निवड केंद्रीय पांवड्या वेल्या सर्ती खातीर जाता. शाळेंतूच कितलींशींच भुरगीं वांटेकार जातात. ते खातीर पालक, शिक्षक काणयो सोदप, पुस्तकां चाळप हे प्रक्रियेंत गुल्ल उरतात. निमणी फेरी जायसर दोनेक म्हयनो हो गडगड आनी भारित वातावरण शाळांशाळांनी उरता.  केंद्रीय पांवड्यार परिक्षकांनी वेंचिल्ल्या सर्तकांची निवड जिल्लो पांवड्यावेल्या सर्ती खातीर जाता. उपरांत राज्य पांवड्याची सर्त जाता. जिल्लो आनी राज्य पातळेवेली सर्त एकाच दिसा मडगांवच्या कोंकणी भाशा मंडळांत जाता.

केंद्रीय पांवड्याचेर सर्त घेतना त्या त्या वाठारांतल्या संस्थांचो पालव कोंकणी भाशा मंडळ घेता. ही सर्त यशस्वीपणान आयोजीत करूंक गोंयच्या 16 केंद्रांचेर सुमार अडेचशें कार्यकर्ते वावुरतात. कथामाळ सर्तीची तयारी जून म्हयन्यांतल्यानच सुरू जाता. शाळांनी पत्रां, सर्तीचे नेम आनी अर्ज धाडटात. गोंयच्या 16 केंद्रां खातीर कोंकणी भाशा मंडळाचे संयोजक आसात. सरकारी, सरकारी अनुदानीत आनी खाजगी शाळांक पत्रां पावोवपाचें काम हे संयोजक करतात. तशेंच जाता तितल्या शाळांक स्वता भेट दिवन तांकां सर्तींत भाग घेवपा खातीर उर्बा दितात. हीं पत्रां शाळांनी पावोवपाक शिक्षण खातें तशेंच त्या त्या तालुक्यांतले ए.डी.ई.आय. खूब सहकार्य दिता.

कोंकणी भाशा मंडळ कथामाळ सर्ती विशीं म्हायती दिवंक वेगवेगळ्यो कार्यशाळा आयोजीत करता. दर वर्सा शिक्षकां खातीर कार्यशाळा जाताली. अंदू शिक्षक तशेंच पालकां खातीर कार्यशाळा आयोजीत केल्ली. सुदारणा ती ही.  सर्ती फाटलो उद्देश तशेंच सर्तीचे निकश कार्यशाळेंत सांगतात. काणी सांगतना भुरग्यान ती काणी कशी सांगची, सादरीकरण करतना ताची नाट्यछटा जावची न्ही आनी हेर सुचोवण्यो ह्या वेळार करतात. शिक्षक वा पालकांचे कसलेच प्रस्न आसल्यार तांचें निरसन जाणकार करतात. कथेची निवड, हावभाव, समरसताय, आवाजांतलो चडउतार, सादरीकरण हे निकश कथाकथनांत परिक्षणा खातीर जमेक धरतात.  

कथामाळ सर्त केंद्रीय पांवड्यार घेवपाक सुमार 150 परिक्षक लागतात. सर्तीचें परिक्षण करपाक कोंकणी भाशा मंडळा कडेन जोडिल्ल्या युवा कार्यकर्त्यांक संद दितात. ह्या परिक्षकां खातीर कोंकणी भाशा मंडळ दर वर्सा कार्यशाळा आयोजीत करता. परिक्षकांक खास सुचोवण्यो दितात. खंयच्याच भुरग्याचेर अन्याय जावचो ना हाची जतनाय कोंकणी भाशा मंडळ घेता.

आनीक एक गजाल हांगा सांगन दिसता. कथामाळ सर्तीचे फाटभुंयेर 16 केंद्रांनी कोंकणी भाशा मंडळ पुस्तकांचें प्रदर्शन आयोजीत करतात. भुरग्यांक, शिक्षकांक आनी पालकांक काणयांची पुस्तकां, व्यक्तिचित्रणां, सिडी आनी हेर बाल साहित्य मेळचें ह्या उद्देशान हें प्रदर्शन दवरतात. जिल्लो आनी राज्य पांवड्यार जावपी सर्ती वेळारय पुस्तकांचें प्रदर्शन दवरतात. दर वर्सा पुस्तकांचो खप वाडत आसा. हो पुस्तकांचोय खप वाडत आसा  ताका बरो प्रतीसाद मेळटा, अशें कोंकणी भाशा मंडळाचे अध्यक्ष चेतन आचार्य हांणी सांगलें.

सगळो संवसार तुज्या एकल्याच्याय भुजांर आसा अशें समजून कामाक लाग. तुज्या हातांतल्यान चिमटीभर कितें तरी बरें घडटलें.

अशा आशयाचीं शणै गोंयबाबांचीं उतरां आसा. कोंकणी भाशा मंडळाच्या आख्ख्या आयोजक आनी वावुरप्यांच्या टिमीन म्हळ्यार पंगडान कथामाळ सर्तीचो विस्तार करीत ह्या उतरांची प्रेरणा घेतल्या अशें म्हणूं येता. येद्या व्हडल्या आवांठाचो हो इवेंट करपाक जें वेवस्थापन लागता तें कौशल्य ह्या युवा पंगडान सार्थ करून दाखोवन दिलां. तांची अपुरबाय करीत तितली थोडी.

गोंयांत कला अकादमीची भजन सर्त जाता तसो माहौल म्हयनोभर कथामाळ सर्ती निमतान शाळांशाळांनी आनी पालकामदीं विद्यार्थ्यांमदीं उरता. भाशा मंडळ जी धडपड करता ताची लक्तुबाय दिसता. काम करपाचे हे इंगळे जण एकल्या तरनाट्या वावुरप्यामदीं अशेच पेटत उरचे. यु ट्युबाचेर आदल्या सर्तींतल्या कांय भुरग्यांचें सादरीकरण पळोवंक मेऴटा. सुचोवणी इतलीच की दर वर्सा यु ट्युबाचेर त्या त्या वर्साच्यो आनीकूय बेस बऱ्यो काणयो अपलोड करच्यो. कोंकणीचे पेडणे, काणकोण, सत्तरी अशे बाज आसात. आयोजकांनी सगळ्यो शैली वापरूपाक मेकळीक दिल्या. ही विविधताय यु – ट्युबावेल्या काणयांनी पळोवंक मेळची. जगभरच्या लोकांक ताचो आनंद मेळटलो. डोक्युमेंटेशन जावंक पावतलें. जमता जाल्यार फायनल सर्तीची थेट दाखोवणी फेसबुकार करची. चड लोकांक ताचो लाव मेळटलो. काणयांचेर आदारीत पुस्तकां आनीकूय येवचीं. संगिताचो योग्य परिणाम मिक्स करून काणयांचीं ऑडियो बुक्स येवचीं. कोंकणी वाडत वतली! अंत आसता ताका?

 

मुकेश थळी

 

(हो लेख ऑगस्ट 2019 म्हयन्याच्या जाग मासिकांत छापून आयिल्लो)