कितलीं सुरक्षीत - गोंयचे शाळेंतलीं भुरगीं? – दिनेश मणेरकार

हालींच हरियाणांत रायन इंटरनॅशनल स्कूल मॉडसी ह्या इश्कोलांत एका सात वर्सांच्या भुरग्याचो खून जालो. हो खून शाळेच्या संडासांत जालो. रांदचे कुडींत वापरपाची सुरी घेवन ताचो गळो कापलो आनी अती रक्त स्राव जाल्ल्यान ह्या भुरग्याक मरण आयलें. हो खून स्कूल बशीच्या कंडक्टरान केला अशेंय बातमेंत म्हणलां. पूण दुसरी बातमी म्हणटा तो कंडक्टर निर्दोश आसा. ताका हातूंत घुस्पायला.

एकंदरीत भारतीय वेवस्थेंतली ही मोडस ओपरेंडी. एक मनीस असो खून करता आनी तो वेवस्थीत पळ काडटा. दुसर्‍या मनशाक तो आळ घेवपाक लायता. तपासांतल्यान ताचे आड कांयच पुरावे सिद्ध जायनात. न्यायालयांत पुरावे नाशिल्ल्यान ताची निर्दोश सुटका जाता आनी खरो खुनी सुसेगाद भोंवता.

हे अशे गुन्यांव गोंयांत सेगीत घडटात. गोंयांतल्या इश्कोलांनी कितें कमी प्रकरणां जाल्यांत? आनी तातूंतले अयशीं ते णव्वद टक्के लोक अचळय सुट्टाय बी.

हे अशे खून, विनयभंग, करप्यां मदीं इश्कोलाचो खंयचो घटक आसचो ना हें सांगूं नज. स्कूल बशीच्या ड्रायव्हर क्लिनरा सावन ते भुरग्यांक शिकोवपी टिचरां मेरेन कोणूय भुरग्यांचे लैंगीक शोशण करपी आसपाक शकता वा अत्याचार करपी आसपाक शकता.

आयजवेर गांवगिर्‍या वाठारांतल्या इश्कोलांनी आनी शाळांनी चलयांचे छातयेक चिमटे काडपी कितलेशेंच टिचर वेवस्थीत रिटायर जावन आयज पेन्शन खातात.

भुरग्यांक आमी जे शाळेंत धाडटात वा इश्कोलांत धाडटात ती इश्कोला वा शाळा भुरग्यां खातीर कितलीं सुरक्षीत आसात हो एक व्हडलो प्रस्न.

भुरग्यां खातीर शाळेची निवड करतना पालकांचो एक विस्वास आसता, निवड केल्ले शाळेंत गोंयकार शिक्षक आसात म्हणून भंय ना. गजाल खरी. पूण आयज जग बदल्लां. आमचो भुरगो शिकता त्या इश्कोलांत तो वा तें सुरक्षीत आसतलेंच हाची खात्री दिवपाक मेळना. कारण ताचे आशीकुशीक नोकरेच्या निमतान आयिल्ले लोक फकत गोंयचेच आसनात तर परप्रांतीय आसतात.

चड करून स्कूल बसीचे ड्रायव्हर आनी क्लिनर हे लोक परप्रांतीय आसपाक शकतात. तशेंच आमी ज्या लोकांक सुरक्षा रक्षक वा सेक्युरिटी म्हणून कामाक दवरतात तांचे तर विचारूंकच नाका.

गोंयांत सेक्युरिटी खातीर लोक दिवपी कांय आस्थापनां आसात. हीं आस्थापनां वा ह्यो कंपनी  आमकां सेक्युरिटी गार्डांची पुरवण करतात.  जायते वेळा हे सेक्युरिटी गार्ड गुन्यांवकारी फाटभुंयेचे आसतात. तांचो रिक्रुटमेंट करपी कंपन्यो तांचे कडल्यान बरोवन घेता आसतले ‘आपूण आगळीक करचो ना, आपूण कायद्या भायर वागचोना’ पूण ह्या गुन्यांवकारी फाटभूंय आशिल्ल्या मनशाचो सबाव बदलना. आनी मागीर खंयूय जर ताका तिडक हाडपा सारकें कितेंय घडलें वा ताच्यांतले सुप्त वासनेक पोसवण दिवपी वा चाळोवन घालपी कितेंय दिसलें, की ताच्यां भितरलो राकेस जागो जाता. आनी तो हें असलें पाडें, घातकी कृत्य करपाक धजता. एकदां पचलें की परत परत करत रावता, हो मनशाचो सबाव. पूण अशें म्हणून थंय आडनदर करूंक जावचें ना. कारण ह्या शिक्षण संस्थां कडेन आमी आमचीं भुरगीं पातयेतात. कायद्यान भुरगीं घरा आसतना तांकां तांचे राखणेक जितलो आवय-बापूय जबाबदार तितलींच जबाबदारी भुरगीं इश्कोलांत आसतना त्या शिक्षण संस्थेचेर आसता. पूण हें पालकत्व कितल्यो शिक्षण संस्था जबाबदारीन सांबाळटात देवाक खबर.

गोंयांतल्या स्कूल बशींनी जे नोकरेक आसतात ते चडशे गोंयकारच आसतात. ताचेर क्लिनर म्हणून इश्कोलाचो प्यूनच वता. अशें जरी आसलें तरी तांचेर इश्कोलाच्या जबाबदार व्यक्तींची नजर आसूंकच जाय. कारण आयचो मनीस व्यसनाधिनतेक लागून आनी मानसीक विकृतायेक लागून विचीत्र वागता. लैंगीक विकृती कोणाक आसतली आनी कोणाक नासतली हें सांगप कठीण. ह्या विकृतीक लागून ताचे भोंवतणी आशिल्ल्या लोकां कडल्यान ह्या विकृतींचें शमन तो वा ती करपाक सोदता. आनी शिक्षण संस्थांनी तांकां मेळटात तीं अजाण भुरगीं. भुरग्यांक एका वटेच्यान तांचे शिक्षण संस्थांतलो लोक, तातूंत मागीर मुख्याध्यापक आयलो, शिक्षक आयलो, शिक्षिका आयल्यो, प्यून आयले, आया आयल्यो, स्कूल बशीचे ड्रायव्हर आयले, क्लिनर आयले आनी गेट राखणारे सुरक्षा गार्डूय आयले. भुरगीं अजाण आसतात. इनोसेंट आसतात. घडये मानसशास्त्रांतले नदरेंतल्यान ती इश्कोलांत येतना नव्या वातावरणांत येतात, म्हणून कांचवेल्ली आसतात. तांकां इनसेक्युअर्ड फिलींग आसता. म्हणून आपले परस पिरायेन व्हडले आनी अधिकारान व्हडले अशे शिक्षण संस्थांतले कर्मचारी हांचे कडेन जवळीक करून ती सेक्युरिटी सोदतात. म्हणून तांचो ह्या कर्मचारी आनी शिक्षक वर्गाचेर पूर्ण विश्‍वास. विकृती आशिल्ले कर्मचारी ह्या विस्वासाचो वेगळो अर्थ लायतात. आनी जेन्ना बींग भायर फुट्टा अशें दिसता तेन्ना ह्या भुरग्यांक मारपाची धमकी दितात वा जितेंच मारून उडयतात.!!

म्हणून वेवस्थापनान आपले भोंवतणच्या सगळ्यांचेर कडक लक्ष दवरपाक जाय. आनी जर कोणूय वांकडो वता अशें दिसलें जाल्यार ताचेर कारवाय करपाक जाय. हे कारवायेचो भंय दिसतलो इतली ती ख्यास्त खर आसूंक जाय.

भुरग्यांच्या सुरक्षीततायेचे नदरेन कांय उपाय सुचता ते अशें.

1. स्कूल बशीची येरादारी आनी तातूंतले वातावरण हाची तपासणी करपाक शिक्षकांची एक समिती वेंचपाची. ह्या समितांतल्या शिक्षकांनी स्कूल बस अर्दे वाटेर आसतना तिका थांबोवन, बशींत चडून तपासणी करची. बशींत ह्या भुरग्यां बरोबर आनीक कोणूय प्रवास करता काय कितें? खंयचोय शिक्षक लेगीत सेगीत त्या भुरग्यां बरोबर प्रवास करता काय कितें? (स्कुलांत काम नेमून दिवंक नाशिल्ल्या वेळांत)

2. भुरग्यांक बशींत कोणूय भायलो मनीस खावपाचे जिन्नस वांट्टा काय कितें? (भुरग्यांक घुंवळे वखदांची संवय लावपा खातीर हें जावप शक्य आसा) हाची तपासणी ह्या शिक्षकान करपाची.

3. ते भायर समितींतल्या दुसर्‍या टिचारीन (जी बस थांबोवन बस चेक करना अशा गटांतली) बसीन वतल्या भुरग्यां कडेन वासपूस करपाची. बशींतले वातावरण कशें आसता. ड्रायव्हर क्लिनर तुमचे कडेन कशे वागतात. तुमकां मानान वागयतात काय ना? तुमी देंवतना ते दाराच्या हेंडलाचेर बसून रावतात काय किते? तांचे वर्तन तुमकां संशयास्पद वा भंय दाखोवपी अशें केन्नाय दिसलां? अशा तरेच्या प्रस्नावलींतल्यान बशीचेर काम करतल्यांची मानसीकता कळून येता.

4. स्कूल वाठारांत कांय फेरीवाले खावपाचे जिन्नस विकपाक घेवन येतात. तांच्या जिनसांची केन्ना केन्नाय, भुरग्यांक ही खाणां हाडपाक लावप (अर्थांत पयशे टिचरीन वा मुख्याध्यापकान दिवप) आनी ताची तपासणी करप. हें खाण अपायकारक ना, वा तातूंत ड्रग्स भरशिल्लें बी ना मूं? हाची खात्री करून घेवप. ते खातीर ड्रग्स अ‍ॅण्ड फूड ऑथोरिटीची मजत पसून घेवं येता.

5. भुरग्यांक स्पर्श वळखुवपाक शिकोवप आयच्या काळांत खूब गरजेचें, अशें दिसपाक लागलां. हांव जाणा, हें शिकयतना भुरग्यांक दुसर्‍या बद्दल अविस्वास नकळटना मनार पेरता. हाचो वेगळो परिणाम तांचे वागणुकेचेर जाता काय ना हांव नकळं.

6. पूण आज जे तरेन समाज वखवखला, तें पळयल्यार सादूरताय म्हणून स्पर्श वळखुवपाचें ज्ञान भुरग्यांक दिवप गरजेचें अशें दिसता. पाश्‍चिमात्य राष्ट्रांनी हें भुरग्यांक शिकयतात. निदान कितें बरें आनी कितें वायट हाचें तरी ज्ञान ह्या भुरग्यांक शिकोवचें अशें दिसता.

7. दरेक वर्गांत सीसीटीव्ही आनी रिर्कोडर आसप गरजेचें. वर्गांतलो कॅमेरा आनी रिर्कोडर हेड मास्तराक आयकुपाक मेळपाक जाय आनी पळोवपाक मेळपाक जाय.

घडये दुसर्‍या टिचरांक हें असुरक्षीत दिसतलें. हांव कसो शिकयतां तें दुसर्‍या टिचरान कित्याक पळोवचें? खंयतरी मागीर हाचो उपयोग आपल्याक ‘हॅरेस’ करपाक जावं येता. अशा तरेच्यो प्रतिक्रिया आयकूंक मेळटात.

पूण हालींसराक एक वेगळो नमुनो कांय इश्कोलांनी पळोवपाक मेळटा. कांय टिचर्स भुरग्यांक शिकयतना दुसर्‍याचो दुस्वास करपाक शिकयतात. त्या स्कुलांतल्या हेर शिक्षकांचेर टिका, टिप्पणी करतात. हेर शिक्षकां बद्दल भुरग्यांच्या मनांत द्वेश निर्माण करपी उलोवप करतात.

राजकारणाचेर उलयतात. खंच्याय एका पक्षा बद्दल भुरग्यांक ब्रेनवॉश करतात. धर्मीक विशयां वयल्यो चुकीच्यो गजाली सांगून तांकां मिसगायड करतात. भुरग्यांचें ज्ञान सुरक्षेच्या बाबतींत हें घातक आसता. ते भायर कांय टिचरी क्लासांत भुरग्यां कडेन गाळयो मारून उलयतात वा गाळयांनी हेर टिचरांक संबोधतात ते वेगळें. जायते वेळा कांय टिचरी आपली चूक लिपोवपा खातीर वा अहंकार दुखयलो म्हणून एकाच भुरग्याची फाट घेतात. ताकाच परतो परतो उबो करून प्रस्न विचारतात. टिचरांचे हे वर्तन कळना. वा ताचो पुरावो नासता. भुरगो जर मुक्त वातावरणांत शिकतलो जाल्यार टिचरांचेर कॅमेरांतल्यान नदर दवरप खूब गरजेचें. कारण जितलो भुरगो मुक्त आसतलो, आनंदी आसतलो, हुस्के विरयत आसतलो, तितलो तो चड बरो शिकतलो, ताची सृजनशिलताय वाडटली. तो बरो मनीस जावपाक हातभार लागतलो.

इश्कोलांत वा शाळांनी बाकी सगळे कडेन कॅमेरा आसतातच फक्त तें चलतात हाची जतनाय घेवपाक जाय. भुरग्यांची सुरक्षा ही सगळ्या आंगांनी आसपाक जाय. जाल्यारूच ताची वाड सारकी जातली. हो विशय तसो खूब व्हड. फुडाराक ह्या विशया वेले उरिल्ले मुद्दे घेवया. पूण हरियाना सारक्या रायन स्कुलांतल्या निश्पाप भुरग्याच्या खुना भशेन गोंयच्या खंयच्याय स्कूलांत अशी घडणूक घडची न्हय हाची खबरदारी आमी घेवपाक जाय. जेन्ना  वळख पाळख नाशिल्ले सेक्युरिटी गार्ड अमी नेमून घेतात तेन्ना ते भुरग्यांचे अपहरण करपाक, भुरग्यांच्या आवय-बापयच्या दुस्मानांक आदार करपा खातीर भुरग्याचो खून, खंडणी खातीर अपहरण अशी वेगवेगळ्या गुन्यावांक आदार दिवपाक शकतात. हांवें हें बरयलां कारण हाचें पयलीं शाळांतली वा इश्कोलांतल्या विनयभंगाची आनी बलात्काराची प्रकरणां खरपणान हाताळपाक आमी अपयशी थारल्यात. काळ बदलता. आमी आमची सादूरताय खर करपाक जाय. भुरग्यांची राखण ही आमची जबाबदारी. तुर्ताक इतलेंच.

 

- दिनेश मणेरकार